In de vorige blog in deze serie beschreef Karin de rol van de ‘naaste overheid’ >>

Parallel hieraan zijn er in de transformatie van het sociaal domein organisaties die de samenleving veranderen, organisaties die meebewegen, organisaties die verdwijnen en nieuwkomers. Er zijn krachten actief die de situatie willen handhaven en krachten die de ene of de andere kant optrekken. Iets anders is het sociaal domein, dat de mens betreft. Een soort die bewust kan handelen en het samen kan hébben over de verandering.

Eigenaarschap

Om samen te handelen is het nodig dat we ons niet alleen onderdeel, maar ook eigenaar voelen van de samenleving. In de hulpverlening wordt daartoe onderscheid gemaakt in verschillende klantprofielen. Het bezoekerstype ervaart geen last en ziet geen eigen rol in verandering. Zaken mogen best anders worden, mits hij er geen last van heeft. Het zoekerstype heeft wel last, maar zoekt de oplossing bij een ander. Het klanttype voelt zich (mede)eigenaar én ziet een eigen rol bij het oplossen. Vaak is eerste hulp gericht op mensen inzicht geven en motiveren om eigenaar te worden.

Verleiden

Wat een gemeente te doen staat, is mensen en organisaties verleiden mede-eigenaar te worden van een verandering die hen hoe dan ook zal raken. Wat hen daarbij in de weg staat, is een gebrek aan klanttypes in de volle breedte van de eígen organisatie. Een bezoeker in de directie of op de controleafdeling die alles best vindt, zolang er maar niets in de controlemechanismes verandert. Een politieke zoeker die wijst op wat anderen fout doen zonder mee te denken over alternatieven. Een ambtelijke zoeker die het sociaal team als hype ziet en in stilte op zijn beleidsterrein zoveel mogelijk probeert te vertragen. Ook in de eigen gemeentelijke organisatie dient er dus verleid te worden.

Eigenaarschap

Als ambtenaren geen positie hebben om intern iets aan de situatie te veranderen, dan richtten ze zich alleen op de buitenwereld. Er wordt druk gezet op partners, die vervolgens elders in de gemeentelijke organisatie te maken krijgen met tegenwerking, onbegrip en oude regelgeving. Dat leidt tot een repeterende plaat en geringe vooruitgang. Een gemeente kan alleen regie voeren als er in de gemeentelijke organisatie breed eigenaarschap is. Dit vereist een stevige positie van de transformatieopgave in de top van de gemeentelijke organisatie.

Geen zondebok

Eén van de geïnterviewde vertegenwoordigers uit (sociale) wijkteams zei hierover: ‘Er zit geen licht tussen ambtenarij en politiek en daar wordt van beide kanten aan gewerkt. Wij komen als uitvoering daardoor ook nooit tussen de politiek en ambtenarij in te staan. We zijn geen zondebok.’

Passend leiderschap

Om als organisatie leiderschap te tonen, is er breed eigenaarschap ín de eigen organisatie nodig. Dat geldt niet alleen voor gemeenten, maar óók voor de andere spelers in het sociaal domein. Dus hoe staat het eigenlijk met het eigenaarschap van de veranderende samenleving in jouw organisatie? In hoeverre zijn jouw collega’s, ondersteunende diensten, management, RvT en jijzelf  klanten of (nog) (be)zoekers?

Dit is de derde blog van een serie van vijf. In de vierde blog uit de serie ‘de transformatie van het sociaal domein begint bij jezelf’, ga ik verder in op passend leiderschap.