Door kinderen al jong te leren omgaan met geld, wordt de basis gelegd voor financiële zelfredzaamheid op volwassen leeftijd. Het hele jaar door gebeurt dat bijvoorbeeld op de Money School. Natuurlijk moeten we financiële problematiek zoveel mogelijk aan de voorkant proberen te voorkomen. Desiderius Erasmus zei het al: voorkomen is beter dan genezen. Als kinderen opgroeien in een gezin waar veel stress is door schulden, dan zijn de gevolgen daarvan op latere leeftijd nog traceerbaar in de hersenen.

Jongeren en schulden

Van de mbo’ers van achttien jaar en ouder heeft 37 procent een schuld, zo blijkt uit onderzoek van het Nibud. Eén op de vier mbo’ers heeft betalingsachterstanden. Als deze jongeren zelfstandig gaan wonen, neemt de schuldsituatie alleen maar toe. Vijftien procent van de mbo’ers is van mening dat zij een financieel probleem hebben. Als de jongeren zelf al vinden dat ze een probleem hebben, wie zijn wij dan als we het zouden ontkennen? Wellicht dat door schaamte het probleem nog groter is, dan de jongeren zelf aangeven. Met het oog op het aspect van schaamte zijn online tools om schulden aan te pakken ontwikkeld.

Schaarste in de leeromgeving

Het is inmiddels algemeen bekend: door financiële problematiek ontstaat stress en de gevolgen van deze stress zijn behoorlijk. Door stress kan je IQ tijdelijk dalen, je hebt meer moeite met onthouden, je analytisch vermogen neemt af en je wordt wantrouwender ten opzichte van je omgeving. Rationeel weet je echt wel wat goed is om te doen en toch doe je het vaak niet. Kortom, een redelijk destructieve mix voor iemand die op school zit.

Uitval door schulden

Het Nibud heeft naar de ervaringen van mbo-docenten gevraagd. Daaruit blijkt dat studenten met schulden vaker afwezig zijn, moe zijn door veel werken, weinig aandacht aan school besteden, hun studiekosten moeilijk kunnen betalen of zelfs stoppen met school. Dat zijn dus jongeren die stoppen met school als gevolg van stress door schulden. Zonder diploma hebben zij minder perspectieven op een goede baan. Schuldenproblematiek en geen diploma: niet bepaald de beste ingrediënten voor een zorgeloze toekomst.

Slimme markt en complexe overheid

De commerciële wereld speelt slim in op jongeren en probeert hen continu te beïnvloeden, en dat leidt niet altijd tot de slimste keuzes. Daarnaast is er een overheid die behoorlijk complex is en in vele (digitale) gedaanten verschijnt in het leven van die jongeren. Als jongeren achttien jaar worden, moeten ze zelf een ziektekostenverzekering afsluiten en krijgen ze ook te maken met het eigen risico. Even niet opletten resulteert vaak in hoge boetes. In deze fase van hun leven gaan zij bovendien vaak zelfstandig wonen, waardoor de kans op schulden nog verder toeneemt.

Hoe krijgen we de kraan dicht?

Belangrijk is dat we de kraan dicht gaan draaien, zodat we niet elk jaar een week hoeven te dweilen. Er moet veel veranderen. Ook in Den Haag begint dat inzicht door te dringen. Als jongeren niet kunnen betalen, dan helpt een verhoging van het bedrag echt niet. Wat wel nodig is: tijdige signalering en hulp op maat om erger te voorkomen. Dat zorgt ervoor dat de jeugd de toekomst heeft!

Ruud van den Tillaar is Algemeen Directeur van Kredietbank Limburg, bestuurslid van de NVVK en adviseur voor het Bestuur van Divosa.