Allemaal helemaal waar, maar gelukkig zei ook iemand: ‘Omdat het de lezer en de schrijver dichter bij elkaar brengt.’ En dat is precies waar het mij om gaat. Het lijkt er soms op dat die twee werelden elkaar kwijt zijn geraakt. Het valt mij in mijn eigen organisatie op hoe goed wij zijn in bedenken wat de burger wil horen zonder die mensen echt te kennen. En ons ook niet realiseren wat onze taal teweeg kan brengen.
Simpel briefje met grote gevolgen
Een oproepbriefje over een afspraak op een consultatiebureau, een briefje van school over de spullen die je mee moet geven voor het schoolreisje of de berekening van de nieuwe premie voor je zorgverzekering: allemaal zaken waar je niet van in de stress zou moeten schieten. En toch gebeurt dat…
Geen zin meer in moeilijke woorden
Ik wil jullie graag voorstellen aan Yvonne. Door een ongeluk raakte zij op volwassen leeftijd haar taalvermogen deels kwijt. Zij vertelde me wat een brief die ze niet begreep met haar deed. ‘Ik heb heel erg op mijn tenen gelopen. Ik wilde er natuurlijk bij horen. Maar wie kon mij begrijpen? Als je altijd alles moet vragen, gaan mensen je met de nek aankijken. Ook bij bedrijven en de gemeente. Dan vroegen ze mij: “Maar dat stond toch ook in de brief mevrouw?” Dat deed echt pijn. Soms als ik zo’n brief kreeg met al die lange zinnen en moeilijke woorden, had ik er gewoon geen zin meer in. Dan liet ik ‘m gewoon liggen en dacht ik: laat maar.’
Niveau van de lezer
Yvonne staat niet op zichzelf. In Nederland zijn nog altijd veel te veel mensen die moeite hebben met lezen en schrijven. Natuurlijk moeten we dat met elkaar oplossen door het beter herkennen en doorverwijzen naar een taalcursus. Maar laten we ons ook beseffen dat zo’n grote groep lezers geholpen is met heldere taal. Iemand die een taalcursus met succes afrond, kan lezen en schrijven op een basis-taalniveau. Maar waarom schrijven organisaties hun websites, brieven en e-mails dan nog vol met teksten op een hoger niveau?
Leer je doelgroep echt kennen
De sleutel ligt volgens mij in het kennen van, en in gesprek zijn met, de doelgroep. Gelukkig gaan steeds meer organisaties de dialoog met hun klanten aan over het verbeteren van hun communicatie. Bijvoorbeeld met klantpanels en on- en offline feedbackmogelijkheden. Je zal zien hoeveel dit oplevert. Ikzelf ga regelmatig met een paar brieven onder mijn arm naar een taalklas met mensen die de moedige stap hebben genomen weer terug naar school te gaan. Met hun docent bespreken we de brieven. Met een schat aan verbetertips kom ik dan terug op het stadhuis.
Weer naar school
Yvonne nam ook de stap om weer naar school te gaan en probeert anderen te overtuigen die stap ook te zetten: ‘Nu zeggen ze: knap dat je ervoor uit durft te komen. Mijn zoontje heeft de doorslag gegeven. Hij leert moeilijk, maar ik wil dat hij van zijn moeder ziet dat je ervoor kunt gaan.’
Lodewijk van Noort is Ambassadeur Heldere Taal voor de Overheid 2017/2018 en communicatieadviseur bij de Gemeente Den Haag.
