Je kunt geen vaste tijdstippen bieden; het kan zomaar zijn dat er onverwachts iets tussendoor komt. In hoeverre moet alles wijken voor hem? Krijgen anderen dan niet veel minder aandacht?

Als je geen tijdstip kunt bieden, biedt dan een volgorde aan. Gebruik bijv. picto’s en zeg dat hij kan gaan tekenen als de picto ervoor (wandelen) klaar is. Maak het “klaar” duidelijk door samen met de cliënt de picto er af te halen. Gebruik eventueel een time-timer. Voor sommige cliënten is dit voldoende, anderen hebben echt behoefte aan een tijdstip. Als je een tijd afspreekt, moet je je hier aan houden. Half 4 is ook echt half 4 en geen 10 over half 4. Die half 4 is de houvast en dus de veiligheid voor de cliënt. En ja, alles moet dan wijken vind ik. Doe je dat niet, is de kans aanwezig dat de cliënt van streek raakt. Om dit te voorkomen, zou je nog kunnen benoemen “Ik kom tussen half 4 en kwart voor 4”, dan heb je meer speling. En ja, de cliënt krijgt misschien hierdoor meer aandacht dan anderen. Maar bedenk dat als je de structuur niet handhaaft, er “probleem gedrag” kan ontstaan en als er lege ruimtes zijn krijg je probleemgedrag uit verveling. Dat is juist vervelend voor de anderen. Daarnaast moet je vaak reageren op dit “probleemgedrag”, wat er voor zorgt dat de cliënt zonder zijn programma ook aandacht kan afdwingen. Dan kun je beter positieve aandacht geven in een activiteit dan negatieve aandacht.

Moet hij perse nu fietsen als hij niet wil? In hoeverre dwing je de cliënt te doen wat op zijn programma staat als hij dit niet wilt? Gaat dit tegen autonomie van de cliënt in?

Dat verschilt per persoon. In het algemeen zou ik zeggen ‘ja’ . Want ook al wil de cliënt zelf kiezen, bedenk dat iemand met autisme dit vaak niet aan kan. Hij zit in een strijd tussen willen en niet kunnen. Eigenlijk pest je de cliënt meer door de activiteit te annuleren of te veranderen, omdat zijn duidelijkheid en veiligheid dan weg is. Bedenk dat jij de regie hebt, ook al gaat dit soms tegen je gevoel in. Wat ik vaak mee heb gemaakt, is dat de cliënt altijd (soms met weerstand) doet wat je vraagt, omdat die behoefte van duidelijkheid dan vervuld wordt. Om te voorkomen dat een cliënt iets moet doen wat hij niet wil, zou je ook 2 picto’s kunnen ophangen, zodat hij kan kiezen tussen deze twee.
Keuzes kunnen veel stress veroorzaken bij een cliënt met autisme, omdat er gepieker kan ontstaan over de gevolgen van de activiteit. Dat gepieker moet je iemand besparen, omdat het in zijn hoofd onrustig kan worden. Hij kan niet inschatten of er veel of weinig prikkels gaan komen, wie er bij de activiteit aanwezig zijn en welke vaardigheden hij nodig heeft. Het is dan aan de begeleider om dit evenwichtig te begeleiden.

Hij is net zo lekker bezig met kleuren, moet ik nu stoppen met de activiteit omdat er iets anders op zijn programma staat?

Als de activiteit op tijdafspraak is gemaakt; ja. Je kunt altijd samen met je cliënt later nogmaals het kleuren inplannen. Doe dat dan door maximaal 3 activiteiten per keer in te plannen, zodat je daarna nog tijd hebt om aan de wens van de cliënt te kunnen voldoen.