In 2016 is het VN-verdrag handicap van kracht geworden in Nederland. Niet alleen de centrale overheid, maar ook gemeenten spelen een rol in het uitvoeren van dit verdrag. Gemeenten spelen een belangrijke rol, omdat zij het dichtst bij de burger staan. Toegankelijkheid is op meerdere plekken in het verdrag terug te vinden. Zo is toegankelijkheid opgenomen als algemeen beginsel. Dit betekent dat er bij het realiseren van andere rechten, zoals bijvoorbeeld het recht op zelfstandig wonen, aandacht besteed moet worden aan toegankelijkheid.

Het belang van toegankelijkheid

Het eerste waar men vaak aan denkt bij toegankelijkheid, is de toegankelijkheid van gebouwen, winkels en wegen. Het beginsel van toegankelijkheid omvat echter meer dan de toegankelijkheid van de fysieke omgeving. Zo gaat het ook om de toegankelijkheid van het vervoer, informatie en communicatie. Toegankelijkheid is nodig om andere rechten te realiseren. Als gebouwen en informatie toegankelijk zijn, vergroot dit de mogelijkheden voor mensen met een beperking om deel te nemen aan het culturele leven of aan sportactiviteiten. Als huizen toegankelijk gebouwd worden, draagt dit bij aan het realiseren van het recht op zelfstandig wonen. Toegankelijke stemlokalen bieden mensen met een beperking de mogelijkheid hun stemrecht uit te oefenen. Toegankelijke websites maken het mogelijk zelfstandig informatie over voorzieningen te vinden. Kortom, een toegankelijke leefomgeving biedt mensen met een beperking de mogelijkheid zelfstandig te participeren in de samenleving.

Goed op weg, maar nog genoeg ruimte voor verbetering

Veel gemeenten zijn goed bezig met het uitvoeren van het VN-verdrag handicap. De VNG is bijvoorbeeld een koploperprogramma gestart met 25 gemeenten en helpt gemeenten bij het maken van een lokale inclusie agenda. Een ander voorbeeld is dat Breda vorige week de Access City Award 2019 in ontvangst heeft mogen nemen. De prijs wordt uitgereikt door de Europese Commissie en het Europees Gehandicaptenforum en is een erkenning voor steden die een voorbeeldrol spelen in het wegnemen van belemmeringen in hun stad. Er is echter ook nog genoeg ruimte voor verbetering. Bijvoorbeeld op het gebied van digitale toegankelijkheid. Gemeenten denken vaak dat hun website toegankelijk is voor mensen met een beperking. Maar uit onderzoek blijkt dat websites van gemeenten vaak niet toegankelijk genoeg zijn voor mensen met een beperking. Ook de aanvraag van Wmo-ondersteuning kan beter. Een kwart van de mensen die zich in 2016 hebben gemeld bij de gemeente voor ondersteuning vanuit de Wmo gaf aan hier veel moeite mee gehad te hebben. Zo konden zij de weg niet vinden, of vonden ze het systeem te ingewikkeld. Dit soort belemmeringen staat in de weg aan de autonomie en zelfredzaamheid van mensen met een beperking.

Het begint bij toegankelijkheid

Zoals gezegd is het een goede ontwikkeling dat gemeenten bij het uitvoeren van het VN-verdrag handicap aandacht besteden aan toegankelijkheid. Toegankelijkheid komt terug in alle facetten van de gemeente en helpt om andere rechten te realiseren. Het draagt bij aan de autonomie, zelfredzaamheid en participatie van mensen met een beperking. In andere woorden: toegankelijkheid draagt bij aan een inclusieve gemeente.

Anne-Rose Stolk is stagiair bij het College voor de Rechten van de Mens en Ineke Boerefijn is coördinerend beleidsadviseur bij het College voor de Rechten van de Mens.