In het kort komt het Deense stelsel neer op vijf zorgregio’s, 98 gemeenten en 21 ziekenhuizen. De Denen lijken dat best te vinden en keuzevrijheid is er niet zo’n ding als bij ons. Wat opviel was dat iedereen in de keten dezelfde boodschap verkondigde. Van ministeries tot gemeenten, van ziekenhuis tot wijkverpleegkundige en maatschappelijke opvang. Er wordt sterk ingezet op eigen regie en zelfredzaamheid van inwoners.

Zuivere gedachte

Inwoners die er niet (meer) in slagen voor zichzelf te zorgen, worden geholpen te leren zichzelf weer te helpen. Helpen met je handen op de rug. Het is de zuivere gedachte achter de decentralisaties in het sociaal domein. Die wordt bij ons stelselmatig onrecht aangedaan, omdat we maar moeilijk onder de druk van onze claimcultuur uit kunnen werken. Wat naar mijn mening ook niet helpt, is de wijze waarop wij onze zorg hebben georganiseerd, alsmede de slecht op elkaar aansluitende financieringsstromen. Dat zorgt voor perverse prikkels, hiaten en drempels in zorgarrangementen, weinig gedeeld eigenaarschap en inefficiënte besteding van middelen.

Mentaal arrangement

Dat maakt dat er op allerlei manieren bijgestuurd moet worden binnen ons zorgstelsel om te voorkomen dat het helemaal vast loopt. Het programma ‘de juiste zorg op de juiste plek’ getuigt daarvan. Op zich goed dat het er is, maar het bewijst wel onze worsteling om binnen de geldende kaders het goede te doen. Begrijp me goed, ik pleit niet voor een stelselwijziging, maar wel voor een ander mentaal arrangement tussen de verschillende schakels in de zorgketen. Te vaak wringt en schuurt het nog op de grenzen van wetten, financieringsstromen, zorgverzekeraars, zorgaanbieders en gemeenten.

Regionale energie

Ik ben dan ook blij met het VNG-programma ‘regionale samenwerking gemeenten en zorgverzekeraars’. We krijgen nu de kans om aan de juiste tafel succesvolle interventies op te schalen en financiële barrières te slechten. De voorzichtige toenadering die ik bij zorgverzekeraars bespeur stemt mij in ieder geval hoopvol. Het is nu wel zaak om die samenwerking met voldoende regionale energie aan te gaan. Het is vooral van belang elkaar beter te leren kennen en begrijpen. Dat lijkt zo vanzelfsprekend, maar daarin valt nog een wereld te winnen. Wat de één verstaat onder een maatschappelijke businesscase hoeft voor de ander nog niet noodzakelijk hetzelfde te betekenen.

Een beetje meer Deens

Regionale samenwerking tussen gemeenten en zorgverzekeraars dwingt gemeenten om samen op te trekken op de juiste regionale schaal. Om oog te hebben voor kansrijke crossovers, ook al zijn die niet bedacht in de eigen gemeente. Het daagt zorgverzekeraars uit om te investeren in initiatieven die de dienstverlening aan onze inwoners verbetert, maar waarvan de businesscase niet direct sluitend is. Maar het biedt vooral kansen. Kansen voor een ander mentaal arrangement. Kansen om eigen regie en kwaliteit van leven echt centraal te stellen. Kansen om dure zorgeuro’s effectiever en ontschot in te zetten. Kansen om het een beetje meer Deens te doen!

Andrew Harijgens is wethouder in Bergen op Zoom. Hij heeft een brede portefeuille met onder meer het sociaal domein, informatiemanagement en ICT-gegevensbeheer en duurzaamheid.