De vorige keer beschreef Piet-Hein waarom hij de overheidscampagne ‘Ik zorg’ hypocriet vindt >>

Dergelijke, even tragische als dramatische gebeurtenissen leveren een standaard patroon aan reacties op. Veel giswerk, de nodige niet direct betrokken deskundigen die op basis van niet volledige informatie voor journalisten en publiek een inschatting maken. Begrijpelijke, emotionele reacties van familie en omwonenden die zich afvragen ’hoe dit zo heeft kunnen gebeuren’, ’waarom er niet naar hen geluisterd is’. En ook, maar wat minder begrijpelijk want frustrerend en argwaan wekkend, het stilzwijgen van politie en ggz.

Je leven houdt niet op

Bij mij bleef de term ’uitbehandeld’ hangen. Ik denk dat het woord voor de meeste mensen aan kanker verbonden wordt. ’U bent uitbehandeld’ oftewel ’u gaat aan deze ziekte overlijden’. Voor iemand met psychische problemen geldt dat in principe niet. Vaak zijn het mensen die al een lange geschiedenis van verschillende behandelingen en soms ook diagnoses achter de rug hebben en die een relatief lage kwaliteit van leven hebben. Dan is het wat anders als je ’uitbehandeld’ wordt verklaard. Voor jou en voor je directe omgeving. Je bent uitbehandeld, maar je leven houdt niet op.

Nazorg

Enige research op internet en enkele vragen op Twitter (@pietheinpeeters) gaven mij echter, met dank aan degenen die de moeite namen te reageren, het beeld dat de geestelijke gezondheidszorg vaak in feite hetzelfde is als de oncologie. De bedachte behandeling slaat niet aan, einde verhaal. Waarbij ik niet aan de indruk kon ontkomen dat nazorg voor mensen met uitbehandelde kanker veel vanzelfsprekender is. En dat ze meestal al mensen om zich heen hebben die hen blijven ondersteunen.

Overbelast

Hoe anders moet de werkelijkheid voor mensen met uitbehandelde, psychische problemen zijn. Grote kans op zorgmijdend gedrag, een vaak overbelast en niet al te groot netwerk, afhankelijk van overdracht tussen eveneens overbelaste zorgprofessionals die überhaupt al niet happig op deze mensen zijn, financieel min of meer letterlijk vallend tussen Wmo, Wlz en Zvw, tussen organisaties die deze mensen liever niet als post op hun begroting hebben. De Engelsen zeggen: ’An accident waiting to happen’.

Palliatieve psychiatrie

Een klein half jaar geleden hoorde ik op een congres psychiater Metten Somers vertellen over palliatieve psychiatrie. Een beladen woordkeus natuurlijk, maar het woord ’palliatief’ stamt af van ’pallium’, wat ’mantel’ betekent, zo leerde ik uit een interview met Somers en diens collega Frank Koerselman in De Psychiater, september 2017. Somers zegt daarin onder meer: ’Het is een soort denken waar we niet erg vertrouwd mee zijn. Erkennen dat er grenzen zitten aan wat mogelijk is, en bedenken wat er daarna moet gebeuren, is geen structureel onderdeel van de opleiding.’

Presentie

Als ik in de jaren dat ik over zorg en welzijn schrijf, iets geleerd heb, dan is het over het belang van de relatie tussen degene met de problemen en degene die hulp verleent. Andries Baart muntte er het woord ’presentie’ voor. Er zijn, er blijven, de relatie verdragen, de onmacht en de frustratie van de ander verduren, van daaruit een klein beetje verder, dat dat financieel mogelijk wordt gemaakt. Het lijkt precies wat ontbreekt bij mensen met psychische problemen die uitbehandeld zijn.