De vorige keer vroeg Marianne haar vader of hij bang is voor de dood >>

In juni 2016 kon het niet langer en werd Gisela, de demente vriendin van mijn vader, opgenomen in de gesloten afdeling van een zorgcentrum. Vijf jaar lang zorgde hij voor haar. Zij ontmoetten elkaar in zijn galerie in Winschoten. Hun creatieve interesse bracht hen bij elkaar. Hij als amateurfotograaf, zij als amateurschilder. Tien jaar lang genoten zij van elkaars gezelschap en zagen vele plekken over de hele wereld. In georganiseerd verband of met hun camper. Aan het thuisfront, in een stadje vlakbij Leer in Noord-Duitsland, sloten zij zich aan bij een kunstclub en namen deel aan diverse exposities.

Dementie

Maar de dementie sloop langzaam in haar doen en laten. Mijn vader besefte op een gegeven moment dat er iets mis was. Jaren van toenemende zorg volgden. Mijn vader wist van geen wijken. Ik zag een liefdevolle houding terwijl mijn vader alles probeerde om het haar zo aangenaam mogelijk te maken. ‘Zij heeft mij in die eerste jaren tot drie keer toe voor de dood weggehaald. Ik wil haar hier in haar eigen huis verzorgen zo lang ik dat kan.’

Veerkracht

En dat was lang. Van lieverlee werd het een worsteling voor hem om het oerwoud van onbekende zorgregelingen te verkennen. Maar hij kreeg het voor elkaar. Hij kocht niet alleen zorg in, maar kon vaak een potje breken bij de mensen die er toe deden. De buren, de huishoudelijke hulp, twee professionele verpleegsters, het verpleeghuis, kennissen en mijn zus en ik: iedereen droeg zijn steentje bij. Mijn zus en ik hielden hem in de gaten. Zo goed en zo kwaad als dat gaat op driehonderd kilometer afstand. Maar toen bleek hoeveel veerkracht een ruim zeventigjarige heeft.

Overlijden

Met moeite kregen we hem bijvoorbeeld voor een dagdeel het huis uit. Om even iets te doen voor zichzelf. Maar in juni 2016 was de verzorging thuis niet meer uit te voeren en volgde de onvermijdelijke opname in het verpleeghuis. Hij wist zich eigenlijk geen raad in die gemeenschappelijke huiskamer, maar ging er toch bijna iedere dag tussen de middag heen om haar te helpen met eten. Vrij snel, eind oktober, overleed Gisela.

Voltooid Leven

In die zomer van 2016 doet hij voor het eerst de uitspraak: ‘Als ik volgend jaar nog alleen ben, dan hoeft het niet meer voor mij. Dan vind ik het leven wel goed zo. Het is mooi geweest.’ Als schrijver kan ik niet anders dan alles wat er gebeurt op te schrijven. Mijn vader houd ik op de hoogte van alles wat hier in de media verschijnt over het publieke debat Voltooid Leven. Hij schrijft zijn gedachten ook op. Wij beiden geven openheid aan elkaar. Nemen daar anderen ook in mee.

Rauw verdriet

Telefonisch hebben wij een paar keer per week contact . Onze vader-dochterrelatie krijgt een diepgang die wij vorig jaar nog niet vermoedden. Het rauwe verdriet is een keer langs gekomen en zal zeker nog een keer aan mijn deur kloppen. Maar wat ben ik trots op mijn vader en op waar ik vandaan kom. Ik voel mij rijk. Omdat wij kwetsbaar durven te zijn en aandacht hebben voor existentiële vragen.