Mijn eerste gedachte: laat ik een blog schrijven die laaggeletterden ook kunnen lezen. Maar al gauw leek me dat te ambitieus. Het is niet dat laaggeletterden niet kunnen lezen, dan hebben we het over analfabeten. Laaggeletterden kunnen wel lezen, maar met grote moeite. Vaak is het leesniveau op groep 7 van de basisschool blijven hangen. Moeilijke, lange woorden, Engelse termen, ambtelijke of medische taal, we komen het dagelijks tegen, maar voor een laaggeletterde zijn dat afhaakmomenten.

Laaggeletterd

Kijk eens om je heen en wijs de laaggeletterden aan in je kennissenkring of familie. Zijn ze er niet? Die kans is klein. In Nederland zijn er 2,5 miljoen mensen bij wie het taalniveau onvoldoende is om goed te kunnen meekomen zonder hulp van anderen. Bijna 1 op de 5 Nederlanders boven de 16 jaar is laaggeletterd. Maar deze mensen zijn koningen in het verbergen van hun beperking.

Ervaringsverhalen

Op YouTube kwam ik laatst filmpjes tegen van mensen die met een apparaatje voor het eerst kunnen horen. En een man die met een speciale bril voor het eerst kleuren ziet. Dezelfde overweldigende reactie hoorde ik van een laaggeletterde man die na zijn taalles zelf een brief van de gemeente kon lezen. Hij was ook enorm trots dat hij zelfstandig met het openbaar vervoer kon reizen. De impact van laaggeletterdheid komt pas echt binnen als je de ervaringsverhalen hoort van mensen die uit de kast komen als laaggeletterde en actie ondernemen.

Schaamte

Voor ons is taal zo vanzelfsprekend. Maar wees als zorgaanbieder of sociale professional alert op de smoezen van cliënten waardoor ze niet hoeven te lezen of schrijven. Er kan een wereld van schaamte en zorgen achter zitten. Het signaleren daarvan door professionals zou wel eens het begin kunnen zijn van een heel nieuw leven voor deze mensen.

Matthijs Terpstra,
programmamanager Participatie en actief burgerschap bij Movisie