Vorige keer blogde Klaas over vrijheid versus regels >>

In 1965, het jaar dat ik met mijn universitaire studie begon, stikte een achttienjarige student onder een roetkap die zijn Utrechtse studentenvereniging hem over het hoofd meende te moeten trekken. In 1997 overleed een student na het drinken van een liter jenever. Ook dit speelde zich af bij Vindicat. Behalve deze ernstige ‘incidenten’ vonden er nog tal van andere schokkende ontgroeningspraktijken plaats.

Masochisme

Toen ik ging studeren werd ik doelbewust geen lid van het corps. Het corps stond bekend als een groep hooghartige ellendelingen. In de groepen waar ik mee omging, behoefde het geen betoog dat je daar niet aan mee deed. Ik was pacifist en voorstander van gelijkheid tussen alle mensen. In het algemeen had ik besloten verre te blijven van elk instituut dat geweld gebruikt: ik ben geen masochist, noch wil ik een sadist worden. Daarom had ik geweigerd in militaire dienst te gaan, in een tijd dat ons Nederlandse leger probeerde onze kolonie Nieuw-Guinea voor het vaderland te behouden.  Naast het corps waren er genoeg studentenverenigingen die niet deden aan ontgroenen. Dat waren verenigingen op levensbeschouwelijke grondslag. Dat gaat over de geest, niet over het lichaam, zoals in het corps. Opvallend detail wellicht:  corps = corpus = lichaam; de feut – foetus – wordt in een pijnlijk proces door het geboortekanaal geperst en is dan feut-af.

Rites de passage

Hoewel ik zelf die keuze lang geleden heb gemaakt, intrigeert het mij nog steeds, waarom sommigen er vrijwillig voor kiezen vernederd en mishandeld te worden. Is het wel een vorm van masochisme? Psychologen hebben vastgesteld dat waar je moeite voor moet doen, meer wordt gewaardeerd dan iets wat je in de schoot geworpen krijgt. Lid worden van een club gaat vaak met rituelen gepaard. In veel culturen wordt een jongeling pas volwassen na het volbrengen van moeilijke, soms levensgevaarlijke, opdrachten. Dat zijn de rites de passage. Avonturenverhalen gaan daar ook over: de held overwint, maar het gaat niet vanzelf! De zwaarste rite de passage in ons land is die voor het korps mariniers.

De sadist

Minstens zo intrigerend is de vraag, waarom iemand anderen wil vernederen en mishandelen. Hier speelt groepsdruk een rol. Ook dat is in schokkende experimenten ontdekt: een willekeurige selectie van proefpersonen die in opdracht en omringd door soortgenoten, tot gruwelijke dingen in staat bleken, dingen waar ze achteraf enorm van schrokken. Ik vrees dat ik niet een beter mens ben. Wel huldig ik nog steeds het voornemen niet in omstandigheden te geraken waarin je geen baas meer bent over je eigen beslissingen.