Ik groeide op in de jaren negentig en was niet de makkelijkste puber. Regelmatig zullen mijn ouders met de handen in het haar hebben gezeten. Bijvoorbeeld toen ik met mijn gymnasium-advies koste wat kost de mavo wilde doen. Ik koos er zelf voor om niets te doen voor school. Toen mijn ouders een oudjuf van de basisschool om raad vroegen, kregen ze het antwoord: ‘Laat haar de eigen keuze maken, forceren werkt niet, ze zal haar weg wel vinden.’ En zo geschiedde: ik creëerde mijn eigen ruimte om jong te mogen zijn en te experimenteren met alles wat los en vast zat in het leven.

Afwijking

Hoe komt het toch dat we dit soort keuzes en ontwikkelingen tegenwoordig vaak benaderen als een afwijking? En we vanuit die gedachte het nodig vinden om een zorgvraag te creëren? Een zorgvraag die ik in die tijd in elk geval niet had; ik wilde gewoon leven, en soms een beetje vluchten voor dingen thuis die niet altijd makkelijk waren. Maar hey, is er überhaupt een puber die het makkelijk heeft thuis?

Makkelijker leven?

Buiten op straat, destijds volle bak in de gabbertijd, was het gezelschap gemêleerd. De term LVB, daar had ik nog nooit echt van gehoord. Je wist wel een beetje wie “goed meekwam” en wie niet. En ja, sommigen hebben nog altijd niet echt een makkelijk leven. Maar tegelijkertijd vraag ik mij af of zij een makkelijker leven hadden als er een systeem had bestaan dat ze bij de nekvel had gegrepen zoals we dat nu regelmatig doen.

Jeugdzorg

En ja, een heel enkele keer kreeg iemand destijds wél te maken met jeugdzorg. Maar dan wisten we allemaal dat die het echt niet goed had thuis. Dan was het gewoon nodig. En de rest, die leefde zijn leven. Maakte fouten, experimenteerde en deed soms echt de meest bizarre dingen die vast wel eens grensje of twee overgingen.

Ontwikkelingsbedreiging

Het gros kom ik in mijn volwassen leven tegen als leerkracht, hulpverlener, leidinggevende. Allemaal op hun pootjes terecht gekomen. De ene met een hobbelige route, de ander vanuit een strakke voortvarende lijn. Maar bij ons allemaal is nooit de term ontwikkelingsbedreiging voorbij gekomen. Soms, bij het ophalen van herinneringen zeg ik weleens: ‘Jeetje, met mijn gedrag van vroeger was ik in de huidige tijd lijsttrekker van veel zorgoverleggen geweest, en met mij nog wel een paar van jullie.’

Afwijken van de norm

Wat maakt nu eigenlijk dat we zo zijn gaan kijken? Wat maakt nu eigenlijk dat ons systeem creëert dat we zo zijn gaan denken? En waarom doen we daarin wat we doen? Stel je eens voor: er zou een systeem bestaan dat vindt dat je hulp moet krijgen als je keuzes afwijken van de norm? En wie bepaalt die norm? Jij? Ik? Een indicatiesteller? Gemeente? Overheid?

Tuchtrecht

Gedrag wordt onnodig geproblematiseerd en er wordt gedacht: we fiksen dit wel even. We gaan deze mensen wel even vertellen wat ze moeten doen, dan komt het goed. Wat we soms creëren zijn keurslijven ter voorkoming van een ontwikkelingsbedreiging. Wat zou er gebeuren als we bij elke dreiging die we denken te voelen afwegen of het daadwerkelijk een ontwikkelingsbedreiging is, of een dreiging die we denken te voelen vanuit het ingevoerde tuchtrecht?

Niet wegkijken

Moeten we dan maar wegkijken? Alstublieft niet. Maar ik vraag mij wel af wat er zou gebeuren als we niet meer bang hoefden te zijn om verantwoordelijk gehouden te worden voor excessen. Als we de ruimte kregen om jongeren binnen bepaalde grenzen te laten ontwikkelen en laveren. En we vanuit daar kunnen focussen op de plekken waar hulp écht nodig is.

Lees ook de vorige column van Kim: Wie durft de zorg voor onze kinderen aan? >>