Sociaal werker ben je waarschijnlijk niet geworden om in de schijnwerpers te staan. Het draait immers niet om jou. Cruciaal voor langdurige oplossingen is dat de probleemhebber zelf de verantwoordelijkheid pakt en stappen zet. Wat is daarin belangrijk?

Relatie

Alles draait om vertrouwen. Als sociaal werker, net als een mediator, loop je een tijdje met mensen mee totdat ze zelf weer een nieuw houvast hebben. Hiervoor is het cruciaal te starten met investering in de relatie. Als mediator start ik daarom in de voorbereidingsfase met vertrouwelijke voorgesprekken met elke betrokkene. Een aantal elementen zijn hierin belangrijk:

1. Leg de ‘spelregels’ van het traject uit, geef bijvoorbeeld aan dat het vertrouwelijk en daarom veilig is, bij mediation leggen we dit ook vast in de mediationovereenkomst en als sociaal werker kun je dit ook vastleggen in een overeenkomst, gezamenlijk plan of e-mailbevestiging, het kan kort en bondig;

2. Geef aan wat ieders rol is en wissel verwachtingen uit, als mediator geef ik aan dat ik verantwoordelijk ben voor het proces en betrokkenen voor de inhoud en dat ik vanuit mijn rol en kennis alles zal doen om hen te begeleiden, maar dat commitment van hun kant belangrijk is en dat zij er uiteindelijk over gaan, iets dat binnen sociaal werk ook belangrijk is;

3. Laat iemand zijn/haar verhaal doen, als mediator geef ik aan dat het niet om details gaat, maar vooral om het belangrijkste en wat het hem/haar doet, het geeft iemand erkenning en gezien voelen in wat er echt leeft, dit is altijd een behoefte van mensen met een ondersteuningsvraag;

4. Laat als professional iets van jezelf als mens zien, hiermee toon je menselijke betrokkenheid en investeer je in de vertrouwensband, ik vertel bijvoorbeeld iets over een keuze die ik heb gemaakt op een belangrijk moment in mijn leven met nadruk dat het om een ervaring van mij gaat.

Gezamenlijke proces

Wat is dan belangrijk in het gezamenlijke proces? In mediation komen betrokkenen gemiddeld in drie gezamenlijke gesprekken tot een oplossing die ik dan vastleg in een mediation-eindovereenkomst om het goed af te hechten. In de eerste bijeenkomst ligt de nadruk op het verleden gekoppeld aan het heden en dat een ieder gezien wordt in het eigen verhaal. Ik teken een tijdlijn en laat zien wat in de onderstroom, onderliggend, speelt en hoe zij het tot uiting brengen. Als mediator geef ik gevoelsreflecties en vat ik samen dat leidt tot (h)erkenning. Ook vraag ik betrokkenen open te staan voor de werkelijkheid van de ander en zorg ik dat mensen elkaar zo min mogelijk onderbreken. Dit heet de exploratiefase. In de tweede bijeenkomst vat ik wensen en behoeften samen.

In de derde bijeenkomst maken we deze concreter, ik geef de betrokkenen zelf het woord over wat zij als oplossing zien, en werken we die uit in afspraken die ik op papier zet. De laatste fasen heten in mediation draai- en categorisatiefase ·en onderhandelingsfase. De fasen kunnen ook door elkaar heen lopen, maar het zijn essentiële fasen om te doorlopen om mensen te begeleiden naar oplossingen.

Zachte kracht

Na het evaluatieformulier zocht ik wat zachte kracht eigenlijk betekent. Het komt neer op: aandachtig luisteren, vanuit betrokkenheid erkenning en waardering van de kwaliteit van anderen, zichzelf opzijzetten en incasseren om ruimte te maken voor anderen en een veilige omgeving en gelijkwaardigheid creëren waarin alles gezegd kan worden. Het gaat om de kwaliteit en hoeft niet veel tijd te kosten. En als professional, of je nu mediator of sociaal werker bent, mag je hierin geraakt worden, al ga je daarmee niet van je pad af. Betrokkenen voelen zich daardoor gewaardeerd en belangrijk. Dat stimuleert hen om bij te dragen en hun verantwoordelijkheid te pakken.