De hervorming van de jeugdzorg. Het is door velen gewenst en gelijktijdig gevreesd door haar complexiteit. Passende jeugdhulp dichtbij huis is nog te weinig van de grond gekomen, bijvoorbeeld. Sterker nog: de kosten aan de jeugdzorg zijn nog nooit zo hoog geweest. Daarmee wordt duidelijk dat de onbedoelde effecten van het stelsel niet houdbaar zijn in de toekomst. De vraag die overblijft is: hoe maken we het huidige hervormingsproces wél succesvol? Ik denk met hervormingen waarmee we onze jeugd preventief en passende ondersteuning kunnen bieden, dichtbij huis.

De jeugdzorg is stuk

Hoe succesvol te hervormen is een vraag die ook onze staatssecretaris moet bezighouden. Volgens Maarten van Ooijen, de Staatsecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is de jeugdzorg namelijk “stuk”[1]. De bewindsman meent dat het vele malen beter kan en moet. Hiervoor vindt de hervorming plaats, langs de volgende vijf leidende principes: minder marktwerking, meer preventie en veerkracht, samenwerking en kwaliteit[2].

Dat zijn principes die door sommigen als positief worden ervaren, omdat ze aanknopingspunten hebben op de hervormingspunten van Nederlandse gemeenten. Maar vooral het aansluiten op aanknopingspunten vraagt om aandacht en waakzaamheid voor een eenzijdige benadering van hervormen.

Niet hetzelfde als samenwerken

Het vinden van aanknopingspunten is namelijk niet per definitie hetzelfde als samenwerken. Dit bleek vorig jaar toen de jeugdzorgwerkers en de vakbond van de samenwerkingstafel stapten. De overheid had met haar plannen, waaronder flinke bezuinigingen, toch niet dezelfde definitie van samenwerken als de betrokkenen. Hervormen in samenwerking vraagt dus om een helder analysekader. Daarin moeten de  succesfactoren en belemmeringen van samenwerking uit het recente verleden worden afgewogen in het bepalen van de hervormingskoers.

Ouders en kinderen

Misschien wel de meest belangrijke samenwerkingspartners zijn de ouders en kinderen die hun stem en input duidelijk hebben laten horen. Als je wilt hervormen en normaliseren dient er een maatschappelijke verandering te komen waarin het echt normaal is om jezelf te kunnen zijn en niet afgewezen wordt omdat je een verstandelijke beperking hebt. Een maatschappij waarin je ondersteuning of zorg kunt krijgen als een mensenrecht en niet gezien wordt als een fraudeur die diverse hindernissen moet overbruggen om een diagnose te krijgen.

Veerkracht

Hervormen door veerkracht in het leven van mensen te vergroten en normaliseren is prima. Hierbij hoort een goede inrichting van de eerste lijn en brede afstemming. Er dient echter altijd specialistische zorg te zijn voor zij die dat nodig hebben. Dit vraagt om een samenwerking van alle partijen om tot een gedeelde hervorming te komen. Een hervorming die gedragen wordt op basis van lering.

[1] https://www.nrc.nl/nieuws/2022/05/15/efficient-werken-is-nu-onmogelijk-a4124493

[2] https://www.tweedekamer.nl/downloads/document?id=8c822567-92db-4944-a59b-8552b45f8260&title=Hervormingen%20jeugdzorg.doc