Al weken staan de debatten bol van die toch wel heel akelige JeugdzorgPlus instellingen. Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik door mijn hele carrière heen überhaupt al geen fan was van jeugdzorg. Je kent het wel, ik was die fervente straathoekwerker die als luis in de pels van het hele systeem fungeerde. Overal tegenaan schopte en vooral steeds opnieuw verzuchtte dat het met ‘mijn jongens’ toch echt alleen maar slechter ging zodra ik ze moest loslaten richting de jeugdzorg.

Nuance

Toch ben juist ik degene die nu, inmiddels wat jaartjes later, iedereen uitnodigt om vanuit nuance naar de situatie te kijken. Dat komt omdat ik besloten heb dat veranderen alleen van binnenuit kan. En alleen samen.

Andere wereld

Al jaren schreef ik over het feit dat de werelden van zorg en welzijn te ver van elkaar verwijderd zijn. En toen opeens mocht ik twee jaar geleden deel uit gaan maken van het team informele zorg op het terrein van een JeugdzorgPlus instelling in Limburg. Wat ik toen aantrof, was echt een compleet andere wereld.

Zwaarste rugzak

Ik trof jongeren die werkelijk de zwaarste rugzak meedroegen die ik ooit was tegengekomen in mijn werk. Maar ik trof ook medewerkers die dag in dag uit probeerden er het beste van te maken met en voor de jongeren. En ja, ik trof ook situaties aan waarvan ik dacht ‘dat kan toch ook anders?’.  Ik ga het niet mooier maken dan het is, er is zeker nood aan verandering. Het beheersmatige klimaat in de JeugdzorgPlus is realiteit.

Uitgeknepen budgetten

Maar ik weet niet of het per se alleen de instellingen en hun mensen zijn waar de verandering moet optreden. Want naast enthousiasme trof ik ook angst, uitgeknepen budgetten en jongeren die echt maar dan ook echt niet thuishoorden in deze instelling. En dan heb ik het niet eens over de wijzende vingers zodra er iets mis dreigde te gaan met ‘hun’ jongeren.

Beheersmatig klimaat

Ja, dan creëer je uiteindelijk vanzelf dat beheersmatige klimaat. Ik ben het instituut gaan zien als mijn wijk, en besloot van onderop ‘te gaan kietelen’. Met jongeren werken aan perspectief, mooie activiteiten neerzetten die steeds meer autonomie en openheid aan jongeren gaven. En ondertussen medewerkers en personeel meenemen in het anders denken, anders kijken en anders doen.

Vanzelfsprekendheid

Inmiddels is het in dit instituut een vanzelfsprekendheid om even met mij te schakelen om een jongerenwerker of straathoekwerker uit het netwerk van de jongere te betrekken. Word ik door de gedragswetenschappers betrokken als het echt vastloopt met een jongere. Want, vanuit het jongerencentrum op het terrein (ja, dat hebben wij!) heb ik uiteraard een totaal ander contact met de jongeren dan zijzelf.

Belangeloos in zorg gehouden

Ondertussen zie ik hun werkrealiteit met de dag heftiger worden. Sterker nog, onlangs hebben we uit onmacht twee jongeren na hun achttiende verjaardag belangeloos in zorg gehouden. Iets wat eigenlijk niet kan en mag, want het betreft immers een gesloten instelling. Maar wat moet je dan, als ondertussen meer dan veertig instellingen door heel het land de zorg voor deze kinderen hebben afgewezen?

Gezamenlijk transformeren

Laten we zeggen dat er nog heel erg veel transformatie nodig is. Maar die gaan we niet alleen redden door JeugdzorgPlus te sluiten. Wat mij betreft kunnen we het daar pas over gaan hebben als al die instellingen die ‘onze kinderen’ afwijzen, in staat zijn de zorg en aansluiting te bieden die nodig is. Sterker nog, ik denk dat er een alliantie moet gaan ontstaan tussen de zorg in de wijk en de JeugdzorgPlus. Alleen op die manier kan er gezamenlijk getransformeerd worden. Want dat dit nodig is, moge duidelijk zijn. In Limburg transformeren we ondertussen gestaag verder.