Sociaal werkers nemen voor ieder gesprek met een client een gereedschapskist vol aan methodes en technieken mee. Daardoor zijn zij heel goed in staat om iedere cliënt op een andere manier te benaderen, net wat nodig is om een stap verder te komen. Het beheersen van die verschillende methodes en technieken en het inschattingsvermogen wanneer je wat inzet, is wat de sociaal werker kwalitatief goed maakt. Bezit de sociaal werker ook de juiste middelen om de meerwaarde van zijn werk kwantitatief inzichtelijk te maken? 

De andere kant van de medaille 

Als het gaat om de kwaliteit van het werk, dan vinden we het heel normaal dat we verschillende methodes en technieken inzetten. Maar wanneer het gaat om de kwantitatieve kant van de medaille, zoals het in kaart brengen van het rendement van het werk, dan vinden we dat opeens een stuk minder normaal. Of we brengen het helemaal niet in kaart (‘de ander ziet zo toch dat ik goed werk lever?’) of we denken dat we er wel zijn wanneer we het aantal contactmomenten met de client in beeld brengen.  

Natuurlijk geldt op het vlak van data-gedreven werken dat er een hele gereedschapskist vol aan methodes en technieken zijn, net zoals op het gebied van interventies het geval is. Welke gereedschappen er op dit moment allemaal in die kist zitten, is in kaart gebracht door de instrumentwijzer. Een greep uit de tools: een effectenkaart, ecogram, ICF-Taksatieschaal, genogram, maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) of een participatieladder.

Die gereedschapskist is nog verre van compleet en op dit moment worden er door verschillende partijen mooie gereedschappen ontwikkeld om de gereedschapskist van het data-gedreven werken mee te vullen.  

Je gebruikt geen hamer om een schroef vast te schroeven 

Het is fijn en relevant dat er op dit moment veel wordt geïnvesteerd in het uitbreiden van de gereedschapskist van de data-gedreven sociaal werker. Hoe meer gereedschappen er zijn én hoe beter die werken, hoe makkelijker het wordt om het rendement van het werk inzichtelijk te maken. Maar dat gemak zul je alleen maar ervaren als je de verschillende gereedschappen een beetje begrijpt. Zoals een timmerman precies weet welk gereedschap hij pakt om welke klus te klaren, zal dat voor de data-gedreven sociaal werker ook het geval moeten zijn. Elke tool in de toolbox van de data-gedreven sociaal werker is daar met een reden. Met iedere tool kan je net iets anders doen.  

Meerwaarde

Voor het in kaart brengen van de meerwaarde van het werk heeft het belangrijkste verschil tussen de tools te maken met het moment waarop je ze gebruikt. Wil je, voor een financieringsaanvraag of investeringsbeslissing, vooraf aantonen wat je verwacht dat het rendement is, of wil je, voor een verantwoording of verzoek om continuering van de financiering, achteraf laten zien wat de meerwaarde is geweest van je werk? Om vooraf het rendement in kaart te brengen gebruik je meestal andere tools dan om achteraf het rendement te laten zien. Dat is ook logisch, de tools dienen dan een ander doel. Een tweede belangrijk verschil tussen de tools is het niveau waar ze op inspelen: zijn ze gericht op de individuele client of zijn ze gericht op project- of organisatieniveau? Dit verschil heeft te maken met de inrichting van de tool. Een tool die is ingericht op client-niveau werkt anders dan een tool op project-niveau en levert dan ook andere resultaten. 

Leer je toolbox kennen 

Om te leren klussen als een timmerman, moet je eerst wat leren spelen met de verschillende gereedschappen in de gereedschapskist. Dat is voor de sociaal werker niet anders. Je moet een beetje vlieguren opdoen voordat je kunt vliegen. Daarom is het zo belangrijk dat sociaal werkers ook op dit vlak ervaringen uitwisselen. Dat uitwisselen van ervaringen wordt nu goed gedaan op het gebied van interventies, maar laten we dat ook gaan doen op het gebied van rendementsdenken en data-gedreven werken. Laten we leren van elkaar welke tools voor welke situatie een goed hulpmiddel zijn. Laten we leren van elkaar wat een ieders ervaringen zijn met iedere tool. En laten we elkaar een beetje helpen in het gebruik maken van tools. Vele handen maken licht werk, dat is voor data-gedreven werken niet anders. Wanneer we met elkaar meer grip krijgen op de meerwaarde van het sociaal werk, kunnen we uit de kramp van ad hoc beleid en korte financierings- en verantwoordingscycli; dan kunnen we als sector makkelijker leren en groeien en de dingen doen die ertoe doen.