Er is de afgelopen jaren al veel geschreven en gezegd over de verschillende crises waarin we zitten. Crises die niet alleen op financieel gebied spelen, maar ook op het gebied van grondstoffen, voedsel, energie & klimaat en zelfs op moreel gebied. Volgens prof. dr. ir. Jan Rotmans moeten we die crises beschouwen als een zegen. Ik zag hem april dit jaar in Hengelo spreken op het Seminar ‘Nederland in transitie’. Volgens de (inspirerende) Rotmans is er een waardenstrijd gaande. Een strijd tussen oude en nieuwe waarden, waaronder korte termijn economisch rendement versus lange termijn maatschappelijk rendement. Dit vraagt politiek gezien om een faciliterende overheid die richting geeft en ruimte biedt aan markt en samenleving, aldus Rotmans.
In dit licht is de oproep van minister Bussemaker en staatssecretaris Dekker (OC&W) aan topbestuurders om een deel van hun salaris in te leveren een goed begin. Zij deden deze oproep naar aanleiding van de nieuwe Wet Normering Topinkomens (WNT), waarin paal en perk wordt gesteld aan de beloning van topbestuurders in (semi)publieke organisaties. Bussemaker zou, volgens haar woordvoerder, in ieder geval verheugd zijn omdat uiteindelijk veel topbestuurders ‘hun maatschappelijke verantwoordelijkheid hebben genomen’. Bestuurders van (academische) ziekenhuizen zullen onder de regeling WNT vallen, medisch specialisten niet.
Emiel Roemer heeft meerdere keren genoemd dat er sprake is van een morele crisis in de top van het bedrijfsleven. Hij hoopt op meer druk uit de samenleving en van werknemers. Ik ben het volstrekt met hem eens. Alleen denk ik dat het amorele monster niet alleen in de top van het bedrijfsleven rondwaart, maar in alle sectoren en in alle geledingen. De bekroonde docu-film The Inside Job uit 2011 legt op fascinerende wijze de relaties bloot die corrupte politici, wetgevers en academici met elkaar onderhouden. Het zou naïef zijn te denken dat dit alleen in de financiële wereld van Wall Street zou spelen.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen lijkt zich gelukkig steeds meer te verankeren in de samenleving. Ik merk in ieder geval een toename van het aantal maatschappelijke discussies. Het is dan ook goed dat politici van verschillende partijen zich hierover meer en meer durven uit te spreken én dat er nu meer concrete maatregelen aan gekoppeld worden. (D66-kamerlid Bakker eiste in 2005 al opheldering van zijn partijgenoot, minister Brinkhorst, over de aanpak van de salarisuitwassen).
Deze morele crisis vraagt om proactieve maatschappelijk betrokken mensen die zich durven uit te spreken en zich onderscheiden door een heldere visie. Een visie waarmee men zich distantieert van de hang naar materialisme en het gebrek aan morele verplichtingen en verantwoordelijkheden die daarmee hand in hand gaan. Bestuurders, medisch specialisten, de bakker op de hoek, het is mij om het even. Prestatie mag en moet beloond worden. Maar deel de welvaart, zodat de kloof tussen arm en rijk niet buitensporig groot wordt. Uiteindelijk worden we hier allemaal beter van. Politiek Nederland kan niet anders dan hier de hoogste prioriteit aan geven!
Oh ja, kan iemand mij uitleggen waarom de zorgverzekeraars 1,4 miljard euro winst hebben kunnen bijboeken in 2012?
