Lees hier meer blogs van MOVISIE >>

Vorige maand waren de verkiezingen voor de Provinciale Staten. Als nooit te voren werd de verkiezingscampagne gedomineerd door wilde uitspraken die iedere grond misten. Het tegendeel van Evidence Based Politics. Ik hoor u denken: ‘Wat is dat nu weer?’ Deze term kwam ik tegen in het boek The Spirit Level van Richard Wilkinson en Kate Pickett. Nee, dat is geen boek over spiritualiteit. Een spirit level is een waterpas.

Het boek zet decennia onderzoek naar inkomensverschillen op een rij. De auteurs begonnen met de vraag: Hoe komt het dat mensen die weinig te besteden hebben ongezonder zijn? Ze ontdekten dat ook in zeer rijke landen de gezondheidsverschillen groot kunnen zijn. En in arme landen soms klein. Ze constateren dat gezondheidsverschillen groter zijn naarmate de inkomensverschillen in een samenleving groter zijn. En dat die inkomensverschillen niet alleen grote gevolgen hebben voor de fysieke gezondheid van mensen. Ze hebben ook een negatieve invloed op psychische gezondheid, op drugsgebruik, op schoolprestaties, op tienerzwangerschappen en op gewelddadig gedrag.

Wanneer je dit leest, lijkt het een open deur. Dat wisten we toch al lang? Maar is dat wel zo? Want hoe kan het dat West-Europa, de Verenigde Staten en Japan de rijkste gebieden op aarde en in de geschiedenis zijn, terwijl er tegelijkertijd zo ongelofelijk veel problemen zijn. Een uiterst relevante vraag op dit moment in Nederland, waar een politieke partij via gedoogsteun aan de macht is, die de stem van een miljoen ontevreden burgers verwoordt. Wat is er om ontevreden over te zijn in een land waar de levensverwachting tot de hoogste van de wereld behoort, evenals het gemiddelde inkomen? Waar alle kinderen naar school kunnen, waar de meeste mensen een baan hebben, waar vrijwel iedereen van gezondheidszorg gebruik kan maken. En waar de treinen in negentig procent van de gevallen op tijd rijden.

De hoeveelheid gegevens in The Spirit Level is indrukwekkend. Zelfs wanneer maar een fractie van deze gegevens ‘waar’ zou zijn, dan nog is de conclusie onvermijdelijk. En de oplossing duizelingwekkend eenvoudig. Kleinere inkomensverschillen zijn voor iedereen beter. Geen welkome conclusie in een land waar de rechtse regering orde op zaken wil stellen via grootscheepse bezuinigingen. Bezuinigingen die de inkomensverschillen eerder groter dan kleiner maken. En waarvan de consequenties zijn dat juist die problemen verergeren waar de een miljoen kiezers van Wilders tegen te hoop lopen. Daarvan zijn de heren bewindslieden (en enkele dames) zich blijkbaar niet bewust. Daarvoor moeten ze eerst The Spirit Level lezen. En natuurlijk hun neef (of nicht) meenemen naar Het opgeheven vingertje van Theatergroep Max.

Aletta Winsemius werkt als senior onderzoeker Trends en Onderzoek bij MOVISIE. Zij signaleert trends bij de maatschappelijke ondersteuning aan kwetsbare groepen. Daarbij richt zij zich vooral op de rol van overheden, gemeenten voorop. Zij publiceert hierover, levert een bijdrage aan het (landelijk) debat en initieert projecten samen met collega’s en relevante organisaties. In 2010 schreef zij met collega Marjet van Houten en 46 andere auteurs Participatie ontward, een boek over participatie voor lokale politici en ambtenaren.