Hoe meer de nadruk komt te liggen op harde cijfers en bewijzen, hoe meer ik de neiging krijg om daar iets tegenover te zetten. Daarom de volgende stelling: evidence isn’t everything.

Tot die stelling kom ik tijdens de voorbereidingen van mijn soulfoodlunch bij MOVISIE. De opdracht was om mijn collega’s te inspireren met iets buiten mijn werk dat ook interessant kan zijn voor het sociale domein. Maar voordat ik bedenk wat voeding voor de ziel is, sta ik stil bij wat de ziel eigenlijk is. Hoewel de ziel niet evidence-based is, wordt de ziel toch in allerlei culturen aanvaard. De ziel als onderdeel, of zelfs de essentie van ons mens zijn. Als iets niet meetbaar is, betekent het nog niet dat het niet bestaat.

Zoekend op synoniemen voor bezieling, kom ik op inspiratie, geluk, levenskracht, happiness. Mode-termen waar tijdschriften vol mee staan. We zijn er maar druk mee. Of zijn we juist onze bezieling kwijt?
In het Rijksmuseum hangt een prent uit de 17e eeuw waarin de lustvolle mens aan tafel zit met een ezel. De ezel, symbool voor zijn lichaam, wordt gevoed door allerlei lekkernijen. Achter de tafel staat een armoedig geklede vrouw, de personificatie van de door de mens verwaarloosde ziel. Zij lijdt hon-ger en kluift aan een kaalgevreten bot. De prent raakt me, omdat ik me besef dat deze prent vele eeuwen later nog steeds actueel is.

De ziel is een kaalgevreten onderdeel van de Westerse mens. Of is de ziel in de 21e eeuw al een stille dood gestorven? Ik geloof van niet. De ziel beweegt, beroert, ontroert en leidt ons, ook al is ‘ie niet in een wetenschappelijk hokje te plaatsen. Ik pleit ervoor om in alle discussies rond efficiency de ziel niet aan een kaal botje te laten kluiven. Een hernieuwd bewustzijn van het belang van de ziel in onze sector is van belang, juist nu we in tijden van bezuinigingen scherpe keuzes moeten maken.

De gesproken of geschreven taal maakt soms lastig contact met de ziel. Gebruik zielstaal om de ziel te leren verstaan, zoals muziek, theater, zang, dans of schilderen. Een voorbeeld. De afgelopen maanden hebben we dak- en thuislozen in het project KunstZINnig gevraagd om hun grootste verlan-gen uit te drukken in een kunstwerk. Hun schilderijen geven in een oogopslag de essentie van hun wensen neer. Beter dan in welk dossier ook verwoord. Kunst is een prachtig aanknopingspunt voor het ontdekken van eigen kracht. Die vraag geldt niet alleen voor burgers, patiënten, cliënten en andere hulpvragers, maar ook voor onszelf. Wat bezielt u eigenlijk?

Petra van Leeuwen-den Dekker is adviseur, trainer en onderzoeker bij MOVISIE. Ze is gespecia-liseerd op het terrein van zingeving, eigen kracht, wijkgericht werken en maatschappelijke zorg.