Amerikaanse onderzoekers onderzochten hoe deze goed-geoliede machine werkt. Dit reilen en zeilen is vastgelegd in protocollen waar iedereen zich strak aan houdt. Maar deze zijn alleen maar van toepassing in de voorbereidende fase. Als het schip met bemanning en straaljagers in actie moet komen vanwege een dreigende situatie of omdat ze een oorlogsmissie moeten uitvoeren, gaan deze protocollen overboord en schakelt iedereen om naar een netwerkorganisatie. De netwerkorganisatie heeft als belangrijkste spelregel: iedereen mag op elk moment het proces stilleggen, straffeloos. En verder handelt iedereen ogenschijnlijk naar eigen goeddunken. Waarom laat deze strakke bureaucratische organisatie dan plotseling alle regels los? Het simpele antwoord: omdat er anders doden vallen. Urgentie leidt tot zelforganisatie.
En hoe is het in uw organisatie? In onze sector uit urgentie zich niet alleen in de bedrijfsresultaten, maar ook in de impact op cliënten. Welke interventies vinden plaats in tijden van nood? Welke verantwoordelijkheden krijgen medewerkers dan? Gelden er meer of minder regels dan voor de crisis?
Centraal bij het aanpakken van urgente situaties is vertrouwen. En om dat vertrouwen een handje te helpen gaf Mieras drie voorwaarden waarmee mensen optimaal functioneren.
1. Geef ruimte om met aandacht taken uit te voeren;
2. Geef ruimte om te spelen;
3. Geef mogelijkheden om verhalen te creëren.
Als aan deze drie voorwaarden is voldaan, reageert ons brein door het aanmaken van extra verbindingen en maakt ons daarmee capabeler. Daardoor hoeven we ons steeds minder aan vooraf vastgelegde regels te houden om succesvol te zijn.
Professionals in zorg en welzijn functioneren beter wanneer ze aandacht aan hun werk kunnen besteden. Wanneer ze tijd kunnen maken voor een cliënt, voor het uitvoeren van een keukentafelgesprek in plaats van een snelle indicatie. Er moet ruimte zijn om af te wijken, om spelenderwijs uit te proberen wat werkt. Professionals moeten buiten kaders mogen denken, de ruimte krijgen om naar een verhaal te luisteren en ook weer door te vertellen.
Dat klinkt als een behoorlijk tegendraadse aanpak, als een organisatie in zwaar weer verkeert. Maar is het niet gewoon het op maat bedienen van onze cliënten? Naar hen luisteren? Ons werk beter doen?
We hebben samen belangrijke taken uit te voeren. Als op een niet te stoppen vliegdekschip. Zinken is geen optie. Dat we ervoor zorgen dat onze vliegtuigen veilig landen en stijgen is cruciaal. En natuurlijk dat we ‘onze mannen en vrouwen’ weer veilig thuisbrengen na afloop van hun missie.
Behouden vaart!
Matthijs Terpstra is Senior Adviseur Participatie en actief burgerschap bij MOVISIE. Vanaf 2010 coördineert hij de activiteiten die MOVISIE onderneemt in het stimuleringsprogramma Welzijn Nieuwe Stijl.
