Peer van der Helm is lector residentiële jeugdzorg aan de hogeschool van Leiden. Hij sprak afgelopen donderdag op het congres ’grootstedelijke perinatale zorg’ in De Doelen in Rotterdam. Van der Helm hield een gebruikelijk verhaal. Over de noodzaak om zwangerschappen en zuigelingen van sociaal kwetsbare ouders intensief te begeleiden, is geen verschil van mening. Over de wetenschap dat de eerste duizend dagen inclusief het verblijf in de baarmoeder, cruciaal zijn voor de rest van het leven van het kind evenmin.

Slecht ontwikkelde gewetensfunctie

Maar Van der Helm liet het daar niet bij. In een gedegen bijdrage over ’stress-sensibilisatie’ bij nog niet- en net-geborenen verwees hij naar de moord op advocaat Derk Wiersum die vorige week het nieuws beheerste. Van der Helm refereerde aan onderzoek waaruit bleek dat ’hitters’ veelal licht verstandelijk beperkt zijn, een gebrekkige zelfregulatie hebben, een slecht ontwikkelde gewetensfunctie. Die ’eigenschappen’ komen niet uit de lucht vallen als je eind tiener, begin twintiger bent. En sprak een zaal vol verloskundigen, ggd-verpleegkundigen, gynaecologen en verloskundigen daarmee direct aan. Zo in your face hadden die het belang van hun werk nog niet begrepen.

Zorgmijdende ouders

Op het congres traden enkele maatschappelijk werkers op, er zaten er helaas heel weinig onder de  deelnemers. Hanneke Meesen vertelde bijvoorbeeld over het werk dat zij met enkele collega’s in een deel van Zeeland doet. Zo tussen de ’signalerende’ geboortezorg aan de ene kant en de ’zorgmijdende’ ouders met problemen aan de andere. Er zijn, zo leerde ik bijvoorbeeld, de nodige moeders die zich pas bij de geboortezorg melden als ze op het punt van bevallen staan. En Lotte Mulder begeleidde moeder en statushouder Laila Alhassan die op podium toonde hoe groot door cultuur en taal de afstand met de Nederlandse zorg kan zijn.

Rommelige jeugd

Ik dacht die dag aan Aziz Akath. Hij is jongerenwerker die afgelopen mei met een van ’zijn’ jongeren een Zorg+Welzijn congres over schulden opende. De jongen legde in zeer eigen taal, geintroduceerd door deze muziekclip, aan dik honderd goedwillende schuldhulpverleners en ambtenaren uit wat voor hem het belang van geld is. Status, identiteit. Waarvoor je schulden maakt. En dat je dan niet op een overvalletje meer of minder kijkt. Aziz vertelde hoe zijn eigen ’rommelige’ jeugd hem nu hielp bij het verstaan van die jongen en hoe dat vervolgens weer die jongen hielp. Ook bij dat publiek voelde je de koude douche. Gaat ons werk hier ook over? En scherper: wil ik dat mijn werk hier over gaat?

Intimiderende jongeren

December 2011 (!) verscheen er toen even spraakmakend onderzoek naar ’De onaantastbaren’: ’Intimiderende jongeren en jongemannen tegen wie de buurt niets meer durft te doen en voor wie de overheid ook geen recept lijkt te hebben’. De onderzoekers schrijven onder meer over ’een web van angst, bij professionals, waardoor mensen deze groep mijden’. Is die angst anno 2019 navoelbaar in de wereld van zorg en welzijn?

Te laat

De moord op Derk Wiersum, maar ook de aanslag in Utrecht op 18 maart (zie deze blog) zijn messcherpe illustraties van het belang van wat de beleidswereld inmiddels ’kansrijke start’ gedoopt heeft.  Juist dan is er bij ouders wellicht ontvankelijkheid voor ondersteuning. Peer van der Helm maakte een prima punt: Het belang van de relatie tussen ’geboortezorg’ en ’sociaal domein’, het met zachte dwang verbinden van aanstaande, kwetsbare moeders aan hulpverlening, kan niet overschat worden. Want anders, het goede werk van de Azzizzen in dit land niet te na gesproken, is het al gauw te laat.