Op latere leeftijd, toen mijn eigen mening zich ging vormen en er weerwoord kwam, bedoelde hij: ‘het eens zijn met zijn mening’. Of me minstens daar naar voegen. Hij was de oudere, de wijzere, de man met ervaring en bovendien de baas. Helaas. Ik had noch talent voor gehoorzamen noch voor volgzaamheid. Eigenschappen die hij later meer is gaan waarderen….

Toen ik zelf kinderen had zaten we midden in de vrijheid – blijheid – zeventigerjaren cultuur van opvoeden. Wíj zouden het anders doen dan onze ouders; niets bevelen, niets opleggen. Niet: ‘Wij zijn de baas en weten wat goed voor je is’. Praten met je kinderen, overleggen, uitleggen, onderhandelen. Als ouders hebben we wat afgepraat met die twee jongens van ons. En voorlezen, eindeloos voorlezen.

Dat ontlokte mijn schoonvader meer dan eens de opmerking: ‘ Het is mooi dat je ze leert praten maar leer je ze ook luisteren?’ Ook voor hem was luisteren synoniem aan gehoorzamen. Overtuigd als ik was dat ‘luisteren’ geen echte kwaliteit noch belangrijke vaardigheid zou zijn voor de rest van hun leven, ben ik toch maar met ze blijven praten. Aan de taalvaardigheid van die twee knapen mankeerde, en mankeert, dus niets. Dat is mooi gelukt zou je denken.

Maar toch, sinds ik me dagelijks beroepsmatig met communicatie bezig houd, twijfel ik steeds meer. Als ik naar een debat op de televisie kijk, of mensen in gesprek zie, twijfel ik. Als ik mensen zie die proberen hun ‘gelijk’ te halen, twijfel ik. Bij het verbale geweld, dat mensen op elkaar loslaten, twijfel ik. Luisteren ze ook? Hoe snel staan we – sta ik – met een oplossing, een mening, een oordeel klaar. En lijken we precies te weten wat goed is voor de ander, wat nodig is. Maar is dat wat de ander van ons vraagt?

Heb ik het belang én vooral de waarde van luisteren, niet ernstig onderschat? En dan niet in de betekenis van gehoorzamen. Van Dale geeft een andere betekenis van luisteren: ‘met aandacht horen om iets te vernemen’. In een sector als de onze verdienen we met praten ons brood en beleg. We analyseren, adviseren, dragen oplossingen aan en ontwikkelen innovatieve aanpakken. Niet zelden hebben we onze mening klaar over wat nodig is. En we praten, praten, praten. Want overleg is de motor. Niet altijd levert dat het gewenste resultaat. Dan blijkt dat de opdrachtgever met zijn vraag iets anders voor ogen had, dan wij leverden. Misschien kan het geen kwaad als we die andere betekenis van luisteren wat meer in praktijk gaan brengen.

Ria de Graaf, (1950) is beleidsmedewerker communicatie bij STAMM CMO Drenthe.