In 2000 publiceerde Robert Putnam Bowling alone, een klassieker over in je eentje bowlen en de teloorgang van sociaal kapitaal in de Verenigde Staten. Dat ‘alleen bowlen’ overkwam me laatst letterlijk. Maar het ging er toch net wat anders aan toe dan Putnam voorspelde. We waren namelijk met zijn achten.

Dit voorjaar reisde ik door Zuid-Korea. Ik werd uitgenodigd door een Amerikaan en zijn zes Koreaanse collega’s om te gaan bowlen. Leuk, dacht ik. Contact met de autochtonen! Ik heb me nog nooit zo alleen gevoeld. Buitengesloten. Iedereen zat met zijn snufferd boven zijn smartphone. Deze fixatie onderbraken ze alleen wanneer ze zelf aan de beurt waren om de bal te gooien.

Zien we deze Koreaanse toestanden ook op de Nederlandse bowlingbanen? Dat weet ik niet, maar als ik uit eten ga, krijg ik een akelige deja-vu. Vanwege alle gasten die zo nu en dan het turen op de smartphone onderbreken om te eten of met elkaar te praten. Om de psychologe Sherry Turkle te citeren: hebben we het goede gesprek opgeofferd aan het altijd online zijn?

Creëert sociale media sociaal kapitaal of vernietigt het deze juist? Volgens voorstanders zijn sociale media een laagdrempelige manier om veel burgers te bereiken en zijn ze bij uitstek geschikt om spontaan maatschappelijke initiatieven te nemen. Anderen wijzen erop dat ze ook tot uitsluiting kunnen leiden. Of dat de kwaliteit van de vriendschappen op Facebook toch van een andere orde is. En volgens professor Dunbar kan een mens ongeveer 150 betekenisvolle relaties onderhouden. Het verspreiden van sociaal kapitaal over een groter (virtueel) netwerk vermindert de kwaliteit en effectiviteit van de contacten.

Meer of minder sociaal kapitaal?  Ik ben er zelf nog niet uit. Ik heb ook geen tijd om hierover na te denken, want ik worstel met een gigantisch dilemma. Binnenkort is het Kerst. Is het verstandig om tijdens het diner een absoluut smartphoneverbod in te stellen? Valt dit wel te handhaven? Aangezien zo’n zes pubers zullen aanschuiven alsmede twee aan sociale media verslaafde zwagers. Moet ik dan maar accepteren dat de helft van de tijd mijn tafelgenoten me letterlijk de rug toekeren om een beetje te gaan swipen? Of misschien een compromis? Afspreken wanneer wel en wanneer niet?

Ik wens u vooral gezellige feestdagen toe.

Mark Franken is content manager bij Movisie voor vrijwillige inzet.