Kwam het woord welzijn in het regeerakkoord van het huidige kabinet niet eens voor, in de Miljoenennota 2003 lijkt het terug van weggeweest. Welzijn is de afgelopen jaren steviger op de kaart komen te staan. Wellicht is dit het gevolg van het Traject Welzijn Versterkt, waarin de MOgroep, het NIZW, de VSW en Verdiwel nauw samen met de directie Sociaal Beleid van het ministerie van VWS. ‘De bottom-up aanpak vanuit de veldpartijen bleek levensvatbaarder dan de top-downbenadering vanuit financiers en werkgevers,’ lezen we in de begroting van VWS. Wat zien we van de door het veld vastgestelde prioriteiten terug in de Miljoenennota?

Versterking van de functie welzijn in het cluster wonen, zorg en welzijn voor kwetsbare burgers als ouderen en gehandicapten; de multiculturele samenleving; en ‘welzijn versterkt veiligheid’. Dat zijn de drie inhoudelijke prioriteiten in de toekomstagenda van het Traject Welzijn Versterkt. De samenwerkende partijen willen deze prioriteiten de komende jaren vormgeven.
De begroting van VWS heeft voor de sector subsidies in petto om de doelstellingen van Welzijn Versterkt te verwezenlijken. Zo komen er instellingssubsidies voor met name het Centrum voor Professionalisering Zorg en Welzijn van het NIZW ten behoeve van databankrapportages, informatievoorziening, kwalificatiebeleid en de beroepenstructuur. Daarnaast kan de sector rekenen op projectsubsidies voor activiteiten die voortvloeien uit Welzijn Versterkt en voor de opbouw van een informatiestructuur voor in eerste instantie het sociaal-cultureel werk.

Veiligheid
Wat het cluster wonen, zorg en welzijn betreft, dicht VWS het club- en buurthuiswerk en het welzijnswerk voor ouderen een belangrijke rol toe. Momenteel zien we op verschillende plaatsen in het land dat een goede invulling van welzijn het beroep van bijvoorbeeld ouderen op zorg doet afnemen. Het probleem is echter dat welzijnsorganisaties onvoldoende worden gefaciliteerd om die preventieve functie kwalitatief goed waar te maken. De vermaatschappelijking van de zorg kan nooit goed van de grond komen als de maatschappelijke participatie van verstandelijk en lichamelijk gehandicapten, ouderen en mensen met psychiatrische problematiek niet adequaat wordt gestimuleerd en ondersteund. Hier is één van de kernkwaliteiten van het welzijnswerk in het geding.
Het zou goed zijn als VWS met een stimuleringsregeling kwam om de functie welzijn in het cluster wonen, zorg en welzijn te versterken. Het voornemen van VWS om voor deze drie dingen één uitvoeringsloket op te richten, juicht Verdiwel van harte toe. Dit is namelijk een begin is om de functie welzijn structureel te versterken.
Veiligheid komt uitgebreid aan bod in de begroting van Justitie. Gemeenten moeten een lokaal integraal veiligheidsbeleid ontwikkelen, Justitie in de Buurt (JIB) wordt geëvalueerd en eventueel uitgebreid en in 2003 komt er een onderzoek naar het verplicht stellen van bemiddeling voorafgaand aan een rechterlijke procedure. In het kader van preventie richt Justitie samen met het ministerie van BZK een Centrum voor criminaliteitspreventie en veiligheid op.
In veel gemeenten is welzijn inmiddels een onmisbare schakel geworden van de keten van organisaties die zich met veiligheid bezig houden. Zo zijn welzijnsorganisaties gewoonlijk vertegenwoordigd in het signaleringsoverleg van de JIB’s, en wat bemiddeling betreft, hebben tientallen projecten buurtbemiddeling – ondergebracht bij welzijnsorganisaties – hun kwaliteiten duidelijk bewezen. Het zou goed zijn in het kader van de ketenaanpak als de niet-justitiële partners en justitiële partners meer zouden samenwerken. Het deeltraject ‘Welzijn versterkt Veiligheid’ gaat verder op die weg door de preventieve functie van welzijn ten aanzien van criminaliteit en vandalisme verder te versterken.

Andere belangrijke welzijnsonderwerpen in de begroting zijn de brede school en de breedtesport. Verdiwel juicht het voornemen van VWS toe om het aantal brede scholen op te voeren van driehonderd in 172 gemeenten naar zevenhonderd in 500 gemeenten in 2006. In alle brede scholen werken onderwijs en welzijnswerk met succes samen. De regering moet zich beraden over een eventueel vervolg van het project Lokaal Jeugdbeleid van VWS, BZK, OCW en de VNG om op lokaal niveau het tot stand komen van integraal jeugdbeleid te stimuleren. In dat vervolg zouden volgens VWS de brede school en de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) extra aandacht. Verdiwel is van mening dat ook de afstemming van het jongerenwerk en de politie daarin de nodige aandacht moet krijgen om te voorkomen dat het welzijnswerk noch de politie zich bekommeren om probleemjongeren die zich te buiten gaan aan criminaliteit en vandalisme als geen enkele maatschappelijke organisaties die verantwoordelijkheid oppakt. Net als in eerdere Miljoenennota’s wordt het belang van de breedtesport onderstreept voor integratie en sociale cohesie. VWS wil gemeenten stimuleren om ‘sport meer dan tot nu toe te benutten om maatschappelijke problemen aan te pakken’. De lokale welzijnsorganisaties zijn als geen ander in staat om jongeren met weinig of geen interesses in georganiseerde sport te activeren en toe te leiden tot georganiseerde sporten.

Bedreiging
De grootste bedreiging in de Miljoenennota voor de welzijnssector vormt het voornemen van de regering om maar liefst een kwart van de gesubsidieerde I/D-banen te schrappen (van 60.000 naar 45.000) en het aantal WIW banen terug te brengen van 31.000 tot 2700. Dat is een ramp voor lokale welzijnsorganisaties, die er de afgelopen jaren in zijn geslaagd grote aantallen langdurig werklozen een zinvolle baan te bieden. Veel gesubsidieerde banen zijn gecreëerd om wijken veiliger en schoner te maken en de sociale samenhang te versterken.
De gemeenten krijgen straks één reïntegratiebudget dat zij vrij en flexibel kunnen besteden. Door nu al te bezuinigen op deze banen wordt een zware claim op de lokale besluitvorming gelegd. En het reïntegratiebudget komt zal leiden tot concurrentie tussen de politie, welzijnsorganisaties en andere instellingen om gesubsidieerde arbeidsplaatsen. Dit brengt het gevaar met zich mee dat deze instellingen, die de afgelopen jaren in het kader van het lokaal sociaal beleid steeds intensiever zijn gaan samenwerken, straks tegen elkaar worden uitgespeeld. In de begroting van het ministerie van SZW staat nadrukkelijk dat de doorstroming naar regulier werk voorop staat, maar hetzelfde ministerie werpt een extra hindernis op door voordelen af te schaffen die werkgevers nu krijgen als zij werknemers met lage lonen of langdurig werklozen in dienst nemen. De regelingen SPAK en VLW moeten namelijk in vier jaar tijd verdwijnen.
Begin 2003 presenteert VWS een nieuwe Welzijnsnota. Wat Verdiwel betreft dient die zo goed mogelijk aan te sluiten op de wensen die het veld heeft geuit in de Toekomstagenda van Welzijn Versterkt.

Dick de Wit
Voorzitter Verdiwel,
Vereniging van Directeuren van lokale Welzijnsorganisaties