In september vorig jaar bezocht een team van internationale experts twee Nederlandse gemeenten. Zij onderzochten hoe deze gemeenten de aansluiting organiseerden tussen de pedagogische basisvoorzieningen en de eerstelijnsvoorzieningen voor jeugd en ouders. De experts luisterden, observeerden en gingen in gesprek met wethouders, beleidsmakers, professionals, vrijwilligers en cliënten. Volgende week vindt weer zo’n ‘internationale visitiatie’ plaats, wanneer een team Scandinavische experts het generalistisch werken in twee andere Nederlandse gemeenten onder de loep neemt. Wat zijn de taken, rollen en competenties van de jeugd- en gezinsgeneralist? Hoe werken de wijkteams en de aansturing hiervan? En wat betekent ouderbetrokkenheid en eigen kracht in de praktijk? De resultaten worden op 7 oktober gepresenteerd tijdens het Voor de Jeugd Festival en op de website van het Nederlands Jeugdinstituut.
Ervaring met dergelijke internationale bezoeken leert dat gemeenten veel eye openers, nieuwe inzichten en mogelijke oplossingen opdoen voor vraagstukken die vaak lokaal van aard zijn. Juist omdat de bezoekers deskundig zijn, maar niet redeneren vanuit het Nederlandse denkkader.
Daardoor zijn praktijken, beleidsgewoonten en afspraken die voor ons vanzelfsprekend zijn, dat ineens niet meer. Vorig jaar vertelde ik aan een aantal collega’s uit andere delen van Europa dat mijn zoon vanaf de leeftijd van drie maanden naar de kinderopvang zou gaan. Ze reageerden alsof ik daar aan tafel had bekend dat ik mijn kind elke dag een pak rammel geef voordat hij naar bed gaat. Ze konden zich niet voorstellen dat wij in Nederland onze kinderen al zo vroeg de wijde wereld in sturen. Mijn gedachten over kinderopvang zijn hierdoor niet veranderd. Wel zag ik in dat dit dus niet vanzelfsprekend is en er goede redenen of argumenten kunnen zijn om dit op een andere manier te regelen.
Dit is de grote winst van buitenlandse ogen: onbewuste aannames worden blootgelegd en vraagtekens worden bij praktijken gezet waar jij toch tamelijk zeker van leek te zijn. Zo vond ik het logisch dat een docent op het basisonderwijs een andere achtergrond en opleiding heeft dan een universitair docent. Tot ik kort geleden hoorde dat in Finland alle docenten – ongeacht het onderwijsniveau waarop ze doceren – dezelfde opleiding hebben gevolgd. Wat ook nog eens goed werkt. Internationale uitwisseling zet je zekerheden soms even op de kop. Je krijgt nieuwe ideeën aangereikt die je zelf moeilijk had kunnen bedenken omdat je dicht op je eigen werkgebied zit. Je kijkt met meer afstand naar je eigen werk, waardoor je onvolkomenheden of simpele verbeteringen ineens duidelijker ziet. Probeer maar eens aan iemand van buiten Nederland uit te leggen hoe ons jeugdstelsel in elkaar zit. Je realiseert je wat niet zo vanzelfsprekend is, of wat juist vanzelfsprekend zou moeten zijn. Dit kan verwarrend werken, maar maakt je werk uiteindelijk sterker.
Bij de buren kijken is dus zeker waardevol. Maar het is ook de moeite waard om de buren uit te nodigen om eens bij ons te komen kijken. Vreemde ogen zetten ons aan het denken en laten ons op een andere manier kijken naar pedagogische basisvoorzieningen, generalistisch werken en de inrichting van het jeugdstelsel. Laten we hier allemaal ons voordeel mee doen.
