Jan Willem Duyvendak gaf een korte historische schets die ik niet snel zal vergeten. Hij refereerde aan de tijd van minister Klompé waarin besloten werd dat de basiszorg juist uit de handen van familie en omgeving gehaald moest worden omdat die de onderlinge afhankelijke verhoudingen zou schaden. Duyvendak schetste een toekomst waarin juist weer een beroep gedaan moet worden op familie en omgeving. Anders is de zorg niet langer betaalbaar.

In de workshops kwamen voorbeelden naar voren van mensen die niet voor zichzelf kunnen zorgen en waar Er-op-af teams naar toe gaan. Ik zag een presentatie van een Eigen kracht conferentie waarin de cliënt zelf zorgt voor het netwerk. Ik hoorde een onderzoeker zeggen dat werklozen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt wel iets terug willen doen voor een uitkering, maar dat dat dan wel zinvol moet zijn en dat zij daarin begeleid moeten worden.

Kortom, het was een congres vol voorstanders van de participatiesamenleving. En misschien zat ik precies op de goede plek. Maar wat ik miste, was oog en aandacht voor het ondersteunen van autonomie en zelfsturing. Versobering en zelfredzaamheid laat mensen te veel aan hun lot over als er niet tegelijkertijd gewerkt wordt aan zoiets als solidariteit.

Ik denk niet dat we terug moeten naar de Vincentius Verenigingen waar vanuit filantropie het volk verheven moest worden. Ik wil ook niet terug naar de tijd dat je afhankelijk bent van de grootte en vriendelijkheid van je familie om noodzakelijke zorg te ontvangen. Ik denk ook niet dat we terug moeten naar een systeem waarbij zorg zo vanzelfsprekend is dat hele generaties afhankelijk zijn van overheidsbemoeienis en niet meer weten hoe voor zichzelf te zorgen. Maar wat dan wel?

Zorg is niet alleen een persoonlijke zaak, maar ook één die beroep doet op de binding die burgers onderling kunnen ontwikkelen. Het persoonlijke is politiek, nog steeds.

Nu nog affectief onderhandelen met je manager om ruimte te krijgen om je vak te ontwikkelen en mensen te ondersteunen naar zelfregie en voldoende steun van de samenleving.

Ik wens iedereen een succesvolle onderhandeling toe.

Ton van Elst, senior adviseur Movisie