Lees hier meer blogs van K2 >>

Natuurlijk zijn we zelf prima in staat onze kinderen op te voeden. Daar hebben we de overheid niet voor nodig. Want als we het zelf even niet weten, dan kunnen we altijd nog op onze sociale omgeving aan. Toch?

Het antwoord op deze vraag mag u zelf bedenken. Maar de overheid weet het allang. Het regeerakkoord, het concept van de nieuwe Jeugdwet en talloze beleidsnotities zijn doordrenkt van de Eigen Kracht-gedachte. Twee magische Haagse woorden die de verantwoordelijkheid voor het welzijn van ouders en kinderen geheel verplaatsen naar de betrokkenen zelf.

En waarom ook niet? Na jaren van pamperen zijn ‘we’ immers lui geworden. Mocht zoon- of dochterlief wat onhandelbaar zijn, bel een professional en het is jouw probleem niet meer. Geen wonder dat de kosten voor de Jeugdzorg de pan uitrijzen, nietwaar?

Natuurlijk chargeer ik. Maar feit is wel dat veel bezuinigingen vanuit een sterk liberale Eigen Kracht-idealisme zijn gemotiveerd. Als ouders worden gedwongen verantwoordelijkheid voor hun kroost te nemen, dan kan de overheid zich met een gerust hart terugtrekken. Goed, ze moeten wel een handje worden geholpen en ja, ze moeten wel een betrokken sociale kring hebben, maar dan heb je wel de sleutel naar een succesvolle en vooral goedkope jeugdzorg in handen. Verantwoordelijke ouders die zich bewust zijn van hun eigen kunnen, kloppen immers minder vaak aan bij de duurbetaalde jeugdinstanties.
Puur theoretisch gezien is hier niets mis mee. Ook ik geloof sterk in de eigen kracht en potentie van mensen. En ook de familie, de kleuterjuf, de buurvrouw, de leraar Aardrijkskunde en de voetbaltrainer kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de opvoeding en vorming van kinderen. Idealiter voeden we onze kinderen dus op binnen een zogenoemde civil society – een burgermaatschappij met oog voor elkaar.

En daar zit nu juist de pijn. We leven eerder in een verwende en egocentrische samenleving. De Eigen kracht –filosofie kan alleen functioneren binnen een compassievolle maatschappij met gezonde sociale controle. Om die te bereiken is een ware cultuuromslag nodig. Zeker in economisch moeilijke tijden waarin velen moeite hebben hun hoofd boven water te houden en mede daardoor, al dan niet terecht, gericht zijn op hun eigen welzijn.

We vragen niet alleen van burgers een grote omslag, ook professionals krijgen flink wat te verduren. Want zij zijn immers gewend problemen ter hand te nemen en oplossingen aan te dragen. Fout, zegt men. Professionals moeten op hun handen zitten en de kracht van ouders zelf en hun sociale netwerk versterken en inzetten. Maar wat als dat nou eens moeilijker is dan het lijkt? Wat als dat netwerk nu eens de handen vol heeft aan een eigen druk gezinsleven? En de bereidheid er nu eens niet is?

Gemeenten worden gedwongen hun civil society te versterken. Anders kan de plaatselijke jeugdzorg door de aangekondigde bezuinigingen niet functioneren. Maar lokale overheden hebben bitter weinig invloed op de vorming van een burgermaatschappij.  Alleen mensen zelf kunnen die met een beetje goede wil, in de juiste omstandigheden creëren.  Verandering begint altijd bij jezelf. Dat is niet met een pistool tegen het hoofd af te dwingen. En heeft tijd nodig.

Wat kan de gemeente dan wel doen? Ik zou geen goede adviseur zijn als ik daar geen gedachten over heb. Hierbij een aantal tips voor iedere wethouder Jeugd, Welzijn of anderszins: houd het klein, wees bescheiden. Ken de buurt, luister naar de bewoners, betrek hen bij beleid, toon waardering en vier successen. Laat bovendien experimenten toe, stimuleer initiatieven. Regels zijn er om ruim te worden geïnterpreteerd. Kortom: begin bij jezelf en ga uit van de Eigen Kracht van jouw inwoners. Zo bezien, is het zo’n rare gedachte nog niet. 

Jolet studeerde Maatschappelijke Opvoedingsvraagstukken aan de universiteit van Utrecht en werkt sinds vijf jaar als adviseur en onderzoeker bij K2. Zij is een ervaren proces- en project(bege)leider en werkt met gemeenten en jeugd(zorg)instellingen aan de versterking van het jeugddomein. Haar huidige aandachtsgebieden zijn de Transitie (en transformatie) van de Jeugdzorg, doorontwikkeling van Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) en de Pedagogische Civil Society.