Lees hier meer blogs van MOVISIE >>

Deze cijfers schoten me te binnen toen ik las dat de productiviteit in de ouderenzorg al jaren daalt (17 april 2012). Onderzoek van TU Delft laat zien dat de productie in de sector Verpleging, Verzorging en Thuiszorg na 1997 fors is gedaald. Wat de oorzaak is voor de daling weten de onderzoekers eigenlijk niet. Ze denken dat het te maken heeft met stijgende zorgzwaarte en de komst van kwaliteitsbeleid. Een curieuze constatering. Want in het onderzoeksrapport schrijven ze dat ze over zorgzwaarte onvoldoende gegevens hebben om uitspraken te kunnen doen. En de enige reden waarom ze een relatie leggen met het kwaliteitsbeleid is omdat de sterke daling van de productiviteit na 1997 samenvalt met de komst van kwaliteitsbeleid.

Wat mij verbaast is dat de onderzoekers geen relatie leggen met de aard van het werk in de ouderenzorg. Welk deel van de budgetten van instellingen wordt daadwerkelijk besteed aan verpleging en verzorging? Hoe is de verhouding in de loop der jaren veranderd tussen tijd voor daadwerkelijke zorg en tijd die in andere zaken gaat zitten, zoals administratie, registratie, reistijd, overleg, management. Hadden ze dat gedaan dan waren ze er wellicht achter gekomen dat ook in de ouderenzorg frontliniewerkers veel minder toekomen aan de kern van hun werk.

In het NRC-artikel over emailen stond ook dat de gemiddelde kenniswerker elke drie minuten van taak wisselt. Nieuwe email wordt direct gelezen en beantwoord. Geen wonder dat kenniswerkers het gevoel hebben dat hun werk niet afkomt. En dat ze onvoldoende toekomen aan hun echte werk. Dat gevoel herken ik. De enige oplossing is streng zijn en de discipline opbrengen om maar 2 of 3 keer per dag je mail te lezen en om niet op iedere mail te reageren. En mailloze dagen. Als kenniswerker kan ik me dat permitteren. Maar hebben ouderenzorgwerkers diezelfde luxe? Hebben zij de mogelijkheid de administratieve kant van hun werk niet al te zwaar op te vatten? Of levert dat alleen maar meer mails, registratieformulieren en gesprekken met leidinggevenden op?

De onderzoekers van TU Delft willen nu gaan kijken welke innovaties en governance modellen de productiviteit ten goede komen. Een hogere productiviteit is een antwoord op de toenemende zorgvraag als gevolg van de vergrijzing. Ze vragen zich wel af of een hogere productiviteit in deze sector mogelijk is. U voelt mijn antwoord al aankomen. Eerst maar eens kijken naar het relatief aantal zorguren, voordat er nog meer geld gaat naar sturingsinstrumenten en governancemodellen.

Aletta Winsemius werkt als senior onderzoeker bij het programma Effectiviteit en vakmanschap. Daar houdt ze zich vooral bezig met trends en debat. Ze signaleert trends bij de maatschappelijke ondersteuning aan kwetsbare groepen. Daarbij richt zij zich vooral op de rol van overheden, gemeenten voorop.