Lees hier meer blogs van Eric Dorscheidt >>

Politici worden direct onder druk gezet om de maatregelen terug te draaien. Want wie wil het op zijn geweten hebben een kwetsbare groep onrecht aan te doen? Toch moeten SW-bedrijven veranderen. Omdat er minder geld is. Omdat de spelregels gaan veranderen. Omdat de doelgroep verandert. En omdat de markten veranderen.

Sociale Werkplaatsen (tegenwoordig: SW-bedrijven) zijn ooit opgericht om mensen met een handicap onder ‘zo normaal mogelijke omstandigheden’ te laten werken. Die ‘normale omstandigheden’ werden apart gecreëerd in de vorm van een SW-bedrijf. Een echt bedrijf, met echt werk, echte producten en een echte cao. Maar afgeschermd van de gewone arbeidsmarkt. Met de modernisering van de WSW in 1998 werd onder ‘zo normaal mogelijke omstandigheden’ iets heel anders verstaan: mensen moesten zoveel mogelijk bij gewone werkgevers gaan werken (met ondersteuning en loonkostensubsidie).

Het is gelukt om een groter deel van de SW-populatie buiten de muren van het SW-bedrijf aan het werk te krijgen. SW-bedrijven zijn ook hét re-integratiebedrijf voor de bijstandsklanten van de gemeente. Ze profileren zich als ‘mensontwikkelbedrijf’  in plaats van productiebedrijf. 

De laatste jaren is dit het ideaal geweest van veel SW-bedrijven: veranderen van productiebedrijf naar mensontwikkelbedrijf. In de praktijk is het bij veel SW-bedrijven van allebei een beetje gebleven. Ze zijn als productiebedrijf niet goed genoeg om overeind te blijven in de keiharde concurrentie op de markt voor eenvoudig productiewerk. En de uitstroom naar de reguliere arbeidsmarkt is te gering om als re-integratiebedrijf succesvol te zijn. De afgelopen tijd werden deze tekortkomingen nog door gemeenten afgedekt met exploitatiesubsidies en royaal betaalde re-integratieopdrachten. Dat feestje is binnenkort over.

Op korte termijn komt het kabinet met voorstellen voor één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt, waarin WSW, Wajong en WWB worden samengevoegd. Dan verdwijnt het monopolie van SW-bedrijven om deze doelgroep aan het werk te helpen (re-integratie) en aan het werk te houden (productie). Willen SW-bedrijven overleven, dan zullen ze moeten kiezen. Of het toeleiden van mensen met een beperking naar reguliere ondernemingen. Of het runnen van een productiebedrijf, waar ook mensen met een beperking werken. Voor beide opties kiezen, kan niet iedereen.

De hoop dat alles bij het oude blijft door de kaart van de kwetsbare doelgroep te spelen is valse hoop. Daarmee zet het SW-bedrijf zich bovendien neer als een veredelde vorm van dagbesteding. En dat doet geen recht aan het succes dat reeds geboekt is: veel leden van de doelgroep werken al (met ondersteuning) bij een reguliere onderneming.

Met dank aan Maurits Depla

Eric Dorscheidt (1966) is adviseur en politicoloog. Als adviseur werkt hij voor de lokale overheid bij BMC-groep op het gebied van participatie, sociale zekerheid en welzijn. Daarnaast is hij lid van de Raad van Toezicht van Combiwel Amsterdam. In de avonduren is hij actief als voorzitter van de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad van het openbaar basisonderwijs in Amstelveen.

Bron: ANP