De media deed het voorkomen dat een nieuw begrip werd geïntroduceerd. Journaals, discussieprogramma’s, redactionele commentaren, ingezonden stukken, ‘de deskundigen’. Dagelijks ging ‘de participatie samenleving’ in media en politiek rond. En wat een hoop onzin werd er ook verkondigd.
Premier Kok benoemde het al, Balkende ging daar als premier nog eens flink overheen en al lange tijd is het een begrip in welzijnsland. Ik wil daar ook wel even mijn mening over kwijt. Vanaf de midden jaren zestig is Nederland in toenemende mate een participatiesamenleving geworden. Met de introductie van de 40-uurige werkweek en de vrije zaterdag nam het vrijwilligerswerk een enorme vlucht.
De totale amateursport in Nederland drijft op vrijwilligers. In 2012 deed 45,1% van de bevolking iets aan vrijwilligerswerk (CBS).
3,7 miljoen Nederlanders verrichten acht of meer uur per week mantelzorg (Menziz). Niet meegenomen en te meten zijn de incidentele dingen die burgers doen. Grote delen van de zorg, welzijnswerk en onderwijs kan haar deuren sluiten als de vrijwilligers morgen stoppen.
Daarbij opgeteld de talrijke initiatieven van groepen burgers op gebieden als energie, voeding en zorg. Bedrijfsleven en organisaties die al jarenlang vorm geven aan maatschappelijk ondernemen. Eigenlijk schandelijk dat het kabinet spreekt van afscheid nemen van de verzorgingsstaat en de participatiesamenleving introduceert. Die is er al lang. Het kabinet wekt de suggestie dat we allemaal te weinig doen. En dan die toon van we moeten dit en we moeten dat. Ik deel de opmerkingen van critici dat het er wel verdacht veel op lijkt dat het kabinet de participatiesamenleving introduceert om bezuinigingen te verantwoorden.
En afscheid nemen van de verzorgingsstaat is onzin. De overheid is er om via belastinginning (collectiviteit en solidariteit) te zorgen dat zwakkeren in onze samenleving niet buiten de boot vallen. In achterstandswijken is de participatie het laagst. Niet omdat die bewoners niet willen (zoals door populisten wordt beweerd) maar omdat het merendeel om verschillende reden het niet kunnen. De overheid is er om te zorgen dat die mensen wel in staat worden gesteld te participeren. Hun sores zijn vaak dermate basaal dat ze niet aan participeren toekomen (kabinet sla Maslov er nog eens op na).
Naar mijn oordeel laat het kabinet hier een schot voor open doel lopen. Het zou beter zijn geweest te spreken van het motiveren, versterken en omarmen van die participatiesamenleving die we de afgelopen 40 jaar hebben opgebouwd. Dat het kabinet hierover in gesprek wil met de samenleving. Burgers uitnodigt tot het nemen van initiatieven waarbij het kabinet vooral faciliterend – en daarin heel actief – wil optreden. Het kabinet ook van mening is dat daar mogelijkheden liggen voor het beheersen van kosten wat niet alleen de minister van financiën aangaat maar ons allemaal. Kabinet nodig ons uit!
