De vorige blog van K2 ging over 6 tips om te innoveren in het sociaal domein >>
Passend onderwijs is gestart. Veel leerlingen maken de overgang naar een ‘gewone’ school. Hoe kan de school inspelen op de verschillende behoeften? Hoe bieden leerkrachten samen met leerlingen, ouders en beroepskrachten in zorg en welzijn een aanbod? Wat zijn belangrijke ingrediënten voor maatwerk in het ‘passend onderwijs’?
S Leren te leren
De core business van leerkrachten is leerlingen iets leren. In het artikel ‘Het geheim van de leraar die iedereen onthoudt’ vertelt Johannes over leerkrachten die het verschil maken. Dat zijn ook zij die stimuleren om zelf te ontdekken, die leerlingen leren leren. ‘Het blijkt dat leerkrachten die efficiënt klassenmanagement voeren, óók inspelen op verschillen en dat zij die activeren, óók een veilig onderwijsklimaat bieden.’ Dat lijken mij belangrijke competenties binnen pássend ‘passend onderwijs’.
M Inspelen op verschillen
Ons onderwijssysteem is gericht op meetbare prestaties. Elk kind wordt langs eenzelfde meetlat gelegd. Dat staat haaks op verschillen. Het neefje van Claire Boonstra vond dat ‘iglo’ een ‘warm’ woord was en geen ‘koud’. Zijn uitleg was dat eskimo’s een iglo bouwen om zich warm te houden. Zijn antwoord werd fout gerekend. Van vragen stellen, zelfstandig denken en onderzoeken leer je leren. Dat activeert een leerkracht cognitief, motorisch en sociaal-emotioneel. Daar denken de meeste leerkrachten (gelukkig) ook zo over. Zij spelen in op leerstijlen (Kolb) en intelligenties (Gardner). Een ‘ beelddenker’ leert via beelden. Een ander leert rekenen op een iPad en de ander door een klavertje vier. Of door anderen iets te leren, culturen te ontmoeten of uit een boek of via sport. Scholen die ‘uitgaan van verschillen’ werken vaak samen met andere vakdocenten en pedagogen. Daarmee doen ook zij recht aan pássend ‘passend onderwijs’.
L Een veilig leerklimaat bieden
‘Mijn juf vindt altijd de juiste sleutel als ik op slot zit’. Dit gun ik elke leerkracht. Deze leerling zegt: mijn juf heeft haar ‘core business’ onder de knie, speelt in op mijn leerstijl en kent ook mijn zorgbehoefte. Passend onderwijs vraagt reflectie én integrale samenwerking. Als leerkrachten met beroepskrachten uit de zorg naar kinderen kijken, kunnen zij specifieker inspelen op elk kind. Is er bijvoorbeeld meer structuur nodig, dan kunnen zij dat samen beter organiseren. Ook leerlingen en ouders kunnen meedenken en -beslissen. Succesfactoren om passend onderwijs pássend aan te bieden zijn: samenwerken met andere disciplines, ontwikkelen en leren staan centraal, open houding naar leerlingen en ouders, lerend team, werken met handelingsadviezen, reflectie op eigen handelen, aandacht voor groepsdynamiek en -differentiatie en facilitering vanuit het management.
XL Samen leren, samen leven
De populatie op scholen verandert. De groepen worden (weer) heterogener. Dat vraagt ook van leerlingen dat zij leren omgaan met meer verschillen. Hoe kan de leerkracht leerlingen activeren om elkaar te begrijpen en ondersteunen? Samen met een collega en MEE gaan we hierover binnenkort een pilot uitvoeren. Ook ruimten en lesroosters veranderen. Ze zijn belangrijke factoren in didactische en pedagogische processen. Zijn er extra werkplekken en -tijden nodig? Misschien onverwacht? Bijvoorbeeld om te razen. Op een Deense school hebben ze, op verzoek van kinderen, renbanen in de gangen gemarkeerd. Soms zijn oplossingen verrassend eenvoudig. De kinderen vertellen dat het sommige kinderen heel goed doet om hun energie even kwijt te kunnen.
Samen leven, samen doen, samen denken, samen beslissen zijn leidraad om sámen te leren in pássend ‘passend onderwijs’.
Lidwien van Noorden werkt bij K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd. Investeren in mensen, ontwikkeling en transformeren is het motto van Lidwien. Voorheen gaf zij les in beeldende vakken in het voortgezet onderwijs en heeft zij meegewerkt aan het Pedagogisch Kader. Zij adviseert gemeenten, organisaties en beroepskrachten bij de transformaties in het sociaal domein, de jeugdzorg, de WMO en bij de invoering van het passend onderwijs.
