De vrijwilliger, Ine, is inmiddels bij drie gezinnen op kennismaking geweest. En heeft daar al gewerkt. Bij de eerste werd Ine als kundig en aandachtig beoordeeld. Dankzij haar achtergrond in de zorg durft ze een uitdaging aan. Ze weet wat ze moet doen, ook wanneer andere vrijwilligers dat niet zouden weten.
De cliënt in kwestie kwam zelf uit de medische wereld. Ze was blij met de extra handen in huis voor haar man waar ze dag en nacht voor zorgt. Maar na één keer inzet door de vrijwilliger hield het op. De cliënt gaf het toch liever niet uit handen. ‘Mantelzorgers houden het liefst alles bij zichzelf, welke zorg dan ook. Ja, ze hebben hulp nodig, maar willen daar eigenlijk niet aan’, zo vertelde ze bij navraag.
Bij de tweede cliënt ging het meer om zielenrust. Het idee dat er een vrijwilliger kon worden ingeschakeld als het echt nodig is, vond meneer al prachtig. Daarom zou hij een seintje geven als hij de zorg niet meer vol kon houden. Terug op kantoor boog Ine zich zuchtend over de map met hulpvragen.
Ik belde met organisaties zoals de thuiszorg en maatschappelijk werk om samen een plan te trekken voordat deze meneer zou opbranden, zoals hij lachend had aangegeven. De lokale opdracht voor mantelzorgondersteuning is natuurlijk dat we uitputting voorkomen. Maar hoe grijp je in wanneer men wil afwachten tot het misgaat?
De derde introductie van Ine was een verademing. Dit gezin was moe door al het zorgen. De dementerende vader was meteen van Ine gecharmeerd. Dolgraag wilde hij samen een spelletje doen of een wandeling maken. Terwijl zij al plannetjes maakten, nam ik met de familie wat afspraken door. Bijvoorbeeld dat de inzet van Ine in overleg moest gaan. Ook vrijwilligers willen graag enigszins vooraf weten waar ze aan toe zijn. Als Ine en de familie ervoor kozen om telefoonnummers uit te wisselen, konden ze sneller iets plannen. Akkoord. Met vertrouwen gingen we weer de deur uit. Ine verheugde zich op deze klus.
Enkele dagen later hangt ze witheet aan de telefoon. Zo liet ze zich niet behandelen, was haar eerste mededeling. Waar mensen het lef vandaan haalden. Wat bleek? Het telefoonnummer van Ine was doorgegeven aan de dagopvang waar de dementerende meneer af en toe verbleef. Handig wanneer de familie geen kans zag om hem op te halen. Ine kon namelijk rechtstreeks gebeld worden voor dit soort verzoeken, dat ging sneller. Met verbazing hoor ik mijn eigen woorden terug van het moment van kennismaking. Alleen had ik ze volledig anders bedoeld.
Maar wat een leermoment was voor mij als coördinator, was de druppel voor Ine. Ze wist niet of ze op deze manier nog vrijwilliger wilde zijn. Daar denkt ze momenteel over na. De hulpvragen stromen als vanouds binnen. Maar we beraden ons even opnieuw over duidelijkheid naar de cliënt toe.
Best jammer natuurlijk. Want veel overbelaste mantelzorgers hebben de hulp echt nodig en zullen de vrijwilliger in zijn waarde laten, dat weet ik zeker. Toch lijkt het erop dat we extra strikt moeten zijn waar we juist zacht en meelevend willen zijn. Ine stelt zich in het vervolg dubbel zo zakelijk op. Ik hoop van harte dat het menselijk gezicht van onze sector behouden blijft. In ieder geval voor vrijwilligers.
Kaarina Schoonheim (1983) studeerde filosofie en
zorgethiek. Ze werkt voor twee welzijnsorganisaties in Brabant. Haar
baan beslaat de leiding van een leefbaarheidsproject en coördinatie van
een mantelzorg- en vrijwillige thuishulpcentrale.
Het is altijd een kwestie van een goede match: zijn de verwachtingen van de mantelzorger dezelfde als die van de vrijwilliger? Mensen zijn mensen, elk met een eigen gebruiksaanwijzing. Laten we elkaar bijstaan en helpen, ieder op ons eigen vlak, dan wordt het leven leefbaarder.
Wat de mantelzorger echt nodig heeft, is niet altijd wat hij als hulp aanneemt.
Bij zo’n zin moet ik altijd denken aan al die mensen die aanboden me te helpen met de tweeling.
Ik had niemand nodig die ze in bad deed, maar wel iemand die even een van de andere kinderen van school haalde. of iemand die eens eten wilde koken.
Als mantelzorger vraag ik geen hulp, ook al kan ik het bijna niet volhouden.
Mijn autistische zoons krijgen een nòg complexere wereld als er iemand met ze dingen gaat doen.
Want dat is wat wordt aangeboden als ik vraag om wat ontlasting van de dagelijkse gang van zaken.
Juist al die onbetekenende taken, in de ogen van anderen, vormen soms nèt die extra belasting die ik niet kan gebruiken.
Pakje ophalen bij de post, formulieren invullen,eten koken.
Ik wil gewoon een arm om me heen, een complimentje, m’n stoep geveegd.
Ik denk dat zorgcoördinatoren, mantelzorgers en vrijwilligers een heel andere opvatting hebben van wat er in een bepaalde situatie nodig is.
Inderdaad, we nemen onze taak zeer serieus, en we hechten aan onze privacy.
Ons thuis is soms het enige vertrouwde wat we nog hebben.
Tja…ook mantelzorgers willen graag zelf de regie houden. Dat is hun recht. Het gaat daarbij ook dikwijls om situaties met een hoge mate aan privacy. Of iemand al dan niet vrijwillig hulp aanbiedt doet daar weinig aan af. Hoe hoog de nood ook is, het is niet eenvoudig om iemand, en zeker een vrijwilliger, toe te laten in de prive-situatie. Dat vertrouwen krijg je niet zomaar, dat moet verdiend worden en die ‘klik’ is op zijn plaats. Advies: eerst goed luisteren naar verwachtingen over en weer en vooral goed concretiseren welke hulp mantelzorgers nodig hebben van een vrijwilliger die daarnaast, i.t.t.. de professional, een geheel andere positie heeft (ondanks ‘achtergrond in de zorg ‘).
Okee, ongevraagd het telefoonnummer van de vrijwilliger doorgeven is not done..maar is er dan iets mis met de aktiviteit om vader op te halen? Soms kan het buiten zetten van de vuilcontainer, het uitlaten van de hond, het ophalen van een recept e.d. al ontlastend zijn. So what?
Het houden van een Eigenkrachtconferentie is een(bij hulpverleningsachtige organisaties nog te onbekende )mogelijkheid- die ook in tal van mantelzorgsituaties ingezet zou kunnen worden.
Voor meer info: http://www.eigen-kracht.nl
Joan Bulder