Ongelijkheid en bewustzijn

Het gaat dus niet om overlevingsstrategieën voor vrouwen om zich sterk te houden, om zich te verdedigen of mannen af te schrikken, maar om het creëren van bewustzijn bij de dader en omstanders. Zodat mannen zich bewust worden van de effecten van hun gedrag op de veiligheid(sbeleving) van vrouwen. Met dit doel heeft Emancipator een training ontwikkeld voor jongens en mannen. Daarbij worden een aantal basisvragen gesteld als: ‘wat voor man je wil zijn?’ De training wijst mannen en jongens erop dat de wijze waarop zij hun mannelijkheid invullen en uiten van invloed is op mensen om hen heen en de rest van de wereld.

Normen stellen

Seksuele (straat)intimidatie en grensoverschrijdend gedrag worden steeds vaker niet herkend. Dit is vooral het geval bij jongeren. Dit ondanks de duidelijke normen die we als samenleving hebben vastgesteld in het kader van de mensenrechten. We kunnen dan ook spreken van normvervaging. De samenleving heeft te maken met schadelijke sociale normen en stereotypen, vooral in relatie tot gender.

Bijvoorbeeld dat een echte man sterk is, nooit huilt, altijd op de voorgrond treedt en dat een echte vrouw daarentegen emotioneel, lief, zacht, verzorgend en bescheiden is. Voorlichting en campagnes gericht op jongens en mannen kunnen helpen zodat zij als jongeren onderling met elkaar het gesprek aangaan. Maar dan niet met een geheven vingertje want daar moeten jongeren niets van hebben. Educatiemateriaal en filmpjes als deze kunnen helpen het gesprek aan te gaan.

Vraag een slachtoffer of ze oké is

Een ander probleem is de angst bij omstanders om in te grijpen bij incidenten: ‘Stel dat ik in elkaar word geslagen als ik het opneem voor het meisje dat door een groep jongens ongewenst wordt betast, wie schiet mij dan te hulp?’ Dit is een begrijpelijk reactie. En wanneer het lukt de angst te trotseren heerst ook vaak handelingsverlegenheid: niet weten wat je moet doen.

Het is daarom van belang om een maatschappelijk bewustzijn en dialoog tot stand te brengen over normstelling, mensenrechten en de effecten van grensoverschrijdend gedrag op vrouwen. Movisie stelt het ontwikkelen van een normstellend kader voorop en is een pilot in gestart over het bespreekbaar maken van grensoverschrijdend gedrag in de sport. Daarnaast is het van belang om mannen en omstanders praktische tips mee te geven in praktijksituaties. Movisie heeft kennis ontwikkeld over ‘wat werkt?’: het is op die momenten niet de bedoeling om heldhaftigheid ten toon te spreiden of de daders eens de les te lezen over vrouwenrechten.

Dat leidt in de praktijk namelijk vaak tot escalatie. Nee, op zo’n moment is de veiligheid en welzijn van het slachtoffer het allerbelangrijkste. Enkele concrete dingen die je kan doen: knoop een gesprek aan met de betreffende vrouw en doe net alsof je haar kent, haal haar fysiek weg uit de dreigende omgeving, zoek medestanders en vraag vooral hoe je kan helpen. Luister goed naar haar en wat zij aangeeft.  Een bekende campagne gericht op jongeren in het uitgaansleven is bijvoorbeeld de ‘Ben je oké campagne’ van Rutgers. Deze campagne leert jongeren om bij intimidatie en geweld in het uitgaansleven naast het slachtoffer te gaan staan en letterlijk en figuurlijk te vragen: ‘ben je oké?’

Amma Asante, Senior Onderzoeker Sociale Veiligheid Movisie en Christ de Wit, Senior projectleider Sociale veiligheid en Bestaanszekerheid