De afkortingen, of liever afko’s, laten menig werker duizelen, zelfs een toch niet al te lange uitdrukking als face-to-face weten we nog klein te krijgen. Mogelijk lag het aan gebrek aan fantasie mijnerzijds, misschien ook een klein beetje aan de context, maar ftf wist ik de eerste keer pas met moeite te herleiden.
Wat doen we toch allemaal met taal in ons werk? Wat bedoelen we nou eigenlijk te zeggen? Of de oorspronkelijke term waar een afkorting voor staat überhaupt nog bekend is, kun je je soms afvragen. Hetzelfde geldt voor namen van instellingen, die soms op zichzelf ingeburgerd raken, zonder dat iemand nog weet dat die letters ook voor iets anders staan.
Behalve het afkorten van termen mag ook het voeren van allerlei hip klinkende Engelstalige titels voor teams en projecten zich in warme belangstelling heugen, waarbij het afkorten van For You naar 4U natuurlijk niet mag ontbreken. Goed mogelijk overigens dat de juiste doelgroep zich inderdaad aangesproken voelt en dergelijke voorzieningen goed weet te vinden, dat zou alleen maar mooi zijn, maar enigszins potsierlijk kan het toch ook wel overkomen. Het tegenovergestelde van afkorten en hip hebben we gelukkig ook: zeer uitgebreid en gedegen, vooral populair bij het opstellen van in te vullen formulieren. Hoeveel geld hebt u op uw rekening? Hoeveel geld hebt u in uw portemonnee? Hoeveel geld hebt u elders tot uw beschikking? Hoeveel geld hebt u in contanten?
Taal als camouflagemiddel. We proberen ongeveer uit te drukken wat we doen, of we willen wat we doen een speciale uitstraling geven door de ‘juiste’ term erop te plakken. En op het moment dat iedereen die kent, veranderen we ’m weer, want dan is er weer iets anders dat beter past. Maar vinden de mensen ons dan nog wel zo makkelijk als voorheen? We willen alles weten en vragen zoveel mogelijk dingen op verschillende manieren, maar geven de ontvanger daarmee ook de ruimte om meer te gaan interpreteren. En dat blijft het waarschijnlijk toch grotendeels: interpretatie, alles wat we doen, ook in taal. Vooral in taal.
Een 15-jarige jongen, ernstig getraumatiseerd, afkomstig uit een oorlogsgebied raakt keer op keer betrokken bij incidenten in de opvang waar hij verblijft. En daarbuiten; soms moet de politie eraan te pas komen en al vlot staat hij bij de groepsleiding te boek als ‘probleemjongere’. Dit laatste ontgaat hem zelf niet in het minst. Na overplaatsing naar een andere voorziening komt hij nog eens terug en weet dan te vertellen dat het hem eigenlijk wel goed gaat. Op zijn nieuwe plek heeft men zijn doorzettingsvermogen ontdekt en wordt dat ook als zodanig benoemd en aangemoedigd: ‘Hier was ik een probleemjongere, maar daar ben ik een wonderkind!’ Taal is een machtig middel!
Astrid Bosman (1973) is maatschappelijk werker en sociologe. Zij is onder meer werkzaam geweest in de jeugdhulpverlening en de dak- en thuislozenopvang. Nu is ze namens een instelling voor Algemeen Maatschappelijk Werk actief in een OGGZ-team. Astrid heeft Vooral affiniteit met OGGZ-doelgroep en de beleidsvraagstukken rondom de organisatie van zorgprocessen en logisch handelen.
