Gemeenten zijn druk met de voorbereiding en haast is geboden om alles op tijd klaar te krijgen. Natuurlijk beginnen de gemeenten op 1 januari 2015 niet met een blanco situatie. Zij moeten voor de kinderen en ouders die al in zorg zijn (of een jeugdzorgindicatie hebben) een verantwoorde overgang realiseren.

Jeugdzorg Nederland maakt zich grote zorgen over de transitiearrangementen die gemeenten, hiervoor hebben opgesteld. De branchevereniging voor jeugdzorgorganisaties vindt het merendeel van de plannen te vrijblijvend. Bovendien bieden ze geen oplossing voor belangrijke knelpunten. Bestuursvoorzitter Hans Kamps: ‘Het is met name in het belang van de kwetsbare kinderen en hun gezinnen dat de overgang naar het nieuwe jeugdstelsel verantwoord en zorgvuldig verloopt’.

Onder de lawine van alle ontwikkelingen en de haast waarmee deze moeten plaatsvinden – inrichtings- en beleidskeuzes, sturing en bekostiging – dreigt het zicht op (verborgen) kwetsbare kinderen en hun gezinnen verloren te gaan. En dat terwijl de beoogde transitie ten doel heeft om de zorg juist te verbeteren.

Natuurlijk, een van de geformuleerde uitgangspunten van de transitie is dat het gezin centraal staat: het gaat om eigen kracht en zelfredzaamheid, om wat mensen wél kunnen. Kinderen en ouders houden daarbij zelf zo veel mogelijk de regie in handen. Met zo’n principe kan niemand het oneens zijn. De vraag is of deze principes ook naar voren komen bij de inrichting van de plannen en de uitvoering ervan. Gaat het om transitie of transformatie en welke waarborgen zijn daarvoor ingebouwd?

Het risico ligt echter op de loer dat te licht wordt gedacht over kinderen en gezinnen die kampen met complexe problematiek. Dit kan diverse oorzaken hebben: onmacht of onvermogen van ouders (die niet zonder reden niet meer voor hun eigen kind(eren) kunnen zorgen), zware problematiek van kind(eren), of een combinatie van beide. Denk ook aan gezinnen met langdurige sociaaleconomische en psychosociale problemen, die soms moeilijk te helpen zijn en/of problemen hebben met hulpverleners.

De praktijk van de jeugdzorg wijst uit dat voor deze groep lichte en kortdurende hulp niet werkt. De vraag is dus of de principes van de transitie opgaan voor alle kinderen en hun gezinnen: eigen kracht, soms niet!

Gemeenten zijn vooral bezig met het ’technische’ ontwikkelingsproces. Daarom is een nieuwe oproep op zijn plaats! Verlies kwetsbare kinderen, van wie de ontwikkeling in gevaar komt en bij wie preventie niet volstaat, niet uit het oog! Maak meer gebruik van de ervaringen en expertise van werkers die dagelijks met deze kinderen en hun gezinnen te maken hebben! En – last but not least – leg je oor te luister bij de doelgroep zelf!
Nan Bettonvil is werkzaam als adviseur bij K2 Brabants Kenniscentrum Jeugd en beschikt over jarenlange ervaring op het gebied van jeugd(zorg)beleid.