Studenten van de opleiding Social Work (maatschappelijk werk en dienstverlening en sociaal pedagogische hulpverlening) doen regelmatig hun stage in een instelling voor verstandelijk gehandicapte kinderen waar zijn zoon ook verblijft. Het valt mijn collega op dat de studenten nauwelijks weten wat zij moeten doen om aansluiting te vinden bij de behoeften van zijn zoon. Hun theoretische kennis is op niveau, maar het beroepsdeel is regelmatig onder het niveau van wat de instelling vraagt.
Collega’s aan tafel reageren verbaast. Was het niet zo dat wij juist studenten afleveren waarvan de theoretische kennis onder het gevraagde niveau is en dat de beroepsvaardigheden wel voldoen aan de eisen van het werkveld? De collega stelt dat studenten van de hbo opleiding Social Work niet of nauwelijks hun opgedane kennis kunnen toepassen op de doelgroep en dan ook nog kunnen aansluiten bij de werkelijke behoefte van de doelgroep. Dit zou kunnen worden vertaald als het ophalen van de vraag achter de vraag zoals geformuleerd in de acht bakens van welzijn nieuwe stijl.
En dat is dan ook waar het gesprek naar toe gaat. De vraag die naar voren wordt gebracht is hoe wij als docenten studenten kunnen scholen in het uitvoeringsprogramma van de wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Zelf kijk ik daarvoor naar een andere opleiding: Creatieve Technologie. Een collega docent heeft daar hetzelfde probleem. Hoe laat hij studenten aansluiten bij de werkelijke behoefte en werkelijke vraag van opdrachtgevers? Door studenten de opdracht te geven ‘iets voor iemand’ te maken.
De kracht van deze opdracht zit hem naar mijn mening in het volledige denkproces dat op gang moet komen waarin de doelgroep of opdrachtgever moet worden meegenomen om tot een goed resultaat te komen. Iets voor iemand maken is naar mijn mening de oplossing voor het concreet invulling geven en aanleren van Welzijn Nieuwe Stijl. Stel voor jezelf maar eens de vraag hoe jij ‘iets voor iemand’ zou maken en probeer te noteren waarlangs je gedachten gaan. Succes!
Als we denken dat we ‘opgedane kennis’ kunnen ’toepassen’ op ‘de doelgroep’ en dan ook nog ‘aansluiten’ bij de ‘werkelijke’ behoefte van ‘de doelgroep’ dan wordt het wel heel complex allemaal. Het gaat om mensenwerk.
Wat helder dient te worden bij een persoon die zorg komt vragen, of welzijn is: wat is zijn/haar formele ondersteuningsbehoefte? Niet die van ‘de doelgroep’ want deze vraag is werkelijk niet beantwoordbaar. De gemiddelde persoon bestaat namelijk niet. Al met al hebben we allemaal bepaalde basisbehoeftes, waartoe ook autonomie en zelfwaardering toebehoren, erkenning en erbij willen horen. Misschien kunnen we daar eens beginnen en naartoe werken?
Waarom zijn docenten verbaasd als een student moeilijk aansluiting vindt bij de behoeften van een client, in dit geval een jongen met een verstandelijke beperking? Dat is nou net de reden waarom je als student een stage volgt, dat moet je leren. Je doet op de stageplek een leerervaring op die de opleiding zelf niet kan bieden. En dat studenten daar problemen en obstakels tegenkomen lijkt me logisch; het is niet makkelijk in een instelling met zo’n specifieke doelgroep te werken. De vergelijking met creatieve technologie, die ter oplossing wordt geopperd past voor mijn gevoel niet. Bij technologie gaat het toch meer om het doorgronden en volgen van een abstracte vraag of probleem. Bij de omgang met mensen met een verstandelijke beperking gaat het meer om vertrouwdheid, specifiek gedrag kunnen ‘lezen’, niet handelingsverlegen zijn, kortom naast kennis gerichte sociale vaardigheden die je moet oefenen in de praktijk. En daar ligt dan ook een schone taak voor de stagebegeleider op de werkplek.