Het NRC kopt in juni van dit jaar: ‘Werkervaringsplekken zijn eigenlijk gewoon uitbuiting’

“Er wordt op deze manier misbruik gemaakt van de zwakke positie van jongeren die net afgestudeerd zijn”, zegt FNV Jong-voorzitter Esther Crabbendam. “Zij zouden gewoon een contract moeten krijgen, zodat ze een goede start op de arbeidsmarkt kunnen maken.” (NRC, 17 juni 2015)

De grootste kans om een eerste baan te vinden als net-afgestudeerde is via je netwerk en eerdere stage, of via een werkervaringsplek en traineeship. Een nieuwe mogelijkheid die ik recent tegenkwam, een ‘opstartbaan’, wordt gepromoot als een ‘verheven stage’.

Tijdens mijn literatuurstudie voor een artikel dat ik schrijf over de begeleiding van starters valt mijn oog op de website www.opstartbaan.nl. Mijn nieuwsgierigheid wint en ik bevind me op een site met vacatures voor net-afgestudeerden om in zes maanden in 32 uur per week ‘klaargestoomd te worden voor een duurzame plek op de arbeidsmarkt’. De site promoot fatsoenlijk werkgeverschap en wil uitbuiting van net-afgestudeerden voorkomen. Naast 32 uur werken, volgt de net-afgestudeerde een leertraject. Hij ontvangt begeleiding vanuit de werkgever, en intervisie en training vanuit het platform van de website, en werkt daadwerkelijk 40 uur per week. De vergoeding? €700,- per maand.

Dit is het moment dat mijn haren recht overeind staan. En wel om drie dingen:

• Is het werkelijk fatsoenlijk werkgeverschap als je 32 uur werken beloont met een bedrag dat de bijstandsuitkering raakt of daar zelfs onder zit? Is dit ook niet een vorm van uitbuiting en een verkapte werkervaringsplek?
• Wat doen deze mensen in 6 maanden dat een opleiding in vier jaar niet lukt?
• Wat gebeurt er in het onderwijs en in de maatschappij dat hier behoefte aan is? Waarom vervult het onderwijs niet de rol die deze website op zich neemt?

Het probleem zit hem in de schakel tussen het onderwijs en het werkveld. Net-afgestudeerden zijn niet voldoende toegerust om meteen aan te sluiten bij de praktijk, er is extra ondersteuning nodig. Hier ligt een taak voor het onderwijs om studenten voldoende ‘klaar te stomen’. Of misschien moeten we met elkaar besluiten dat je ook niet klaar bent als je net bent afgestudeerd en verdere ontwikkeling altijd nodig is.

Het werkveld geeft een voorkeur aan mensen met ervaring of biedt werkervaringsplekken waarbij net-afgestudeerden voor een habbekrats werken. Wat nodig is, zijn werkgevers die investeren in hen en ondersteuning bieden vanuit de organisatie om de starter zich te laten ontwikkelen.

Het is tijd dat organisaties in het werkveld beseffen dat wanneer zij iemand met ervaring aannemen, dat komt omdat iemand anders de moeite heeft genomen om als eerste in hen te investeren. Wellicht is de oplossing dat we met een transfersom gaan werken, zoals in de voetbalwereld: de club die de sterspeler als jong talent heeft opgeleid krijgt ook een deel van de transfersom.

Wat zijn uw ideeën om afstudeerders aan een baan te helpen? Laat het me weten via Olga.van.Keulen@k2.nl.

Olga van Keulen werkt als adviseur en onderzoeker bij K2 Brabants Kenniscentrum voor Jeugd. Ze richt zich op vraagstukken op het gebied van leefbaarheid, participatie en implementatie.