In het nieuwe Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken las ik vandaag Paul Schnabel, die een goede professional typeert als ‘mensen die menselijk beschikbaar zijn, bij wie de aandacht is gericht op de wensen van de cliënt en waarbij de grenzen van het professionele niet te zwaar worden aangezet’. Het leek een thema in mijn werk deze week.

De dialoog tussen overheid en burger om met elkaar te komen tot een samenleving waar iedereen prettig leeft, is blijkbaar ergens gestopt. Professionals moet geleerd worden weer van mens tot mens in gesprek te gaan met cliënten, hoorde ik een wethouder zeggen. Het echte contact waarbij wederzijds geluisterd wordt, waarbij vertrouwen is en openheid (de basis van communicatie) lijken we te zijn afgeleerd.

De afgelopen tijd kreeg ik af en toe buikpijn van de gevolgen van de bezuinigingen in de zorg. Gewoon, als mens. Mijn gehandicapte neef moet zijn dagbesteding anders organiseren. Voor mijn ouders en schoonouders, beiden wonend in uithoeken van het land, is zorg straks geen verzekerd recht meer. Krijgen mijn dochters straks hun ouders in hun achtertuin te wonen? En dan treffen alle veranderingen mij nog niet eens rechtstreeks.

Herkent u dit? Niemand lijkt goed te weten welke kant het op moet met de zorg en ondersteuning in Nederland. Gaat het ons lukken het gesprek van mens tot mens te voeren? Tussen overheid en burgers, tussen professionals en cliënten en tussen burgers onderling. Om zo de systeemverandering waarvoor we nu met elkaar staan, niet los te zien van onze eigen leefwereld.

Duidelijk is dat steeds meer van de samenleving gevraagd wordt: er is minder geld dus het moet anders. Die verandering kan een overheid, hetzij het Rijk, hetzij gemeenten, niet alleen realiseren. Het vraagt om teamwork, en de burger heeft daarin een belangrijke rol.

Volgens mij is het credo: ‘durf te vragen’. Ga in gesprek met kwetsbare burgers die hun recht op ondersteuning verliezen, met hun mantelzorgers, hun buren, met de samenleving dus. Daar zit de ervaringsdeskundigheid en worden de concrete gevolgen van het bedachte beleid duidelijk.

En die samenleving, die zijn we zelf. In al het beleidsgeweld vergeet je soms bijna dat je zelf ook buurvrouw, dochter, gewoon burger bent.

Marjoke Verschelling is adviseur bij MOVISIE, bij het team Participatie en burgerschap. Zij is bestuurskundige en adviseert gemeenten en maatschappelijke organisaties op thema’s als de decentralisaties in het sociale domein, cliëntenparticipatie, vraagverheldering en toegang.