De vorige keer blogde Lucie over uithuisplaatsing >>

Een van de meest boeiende gesprekken die ik voerde was met emeritus Prof. Dr. Jo Hermanns. Hij zei mij iets heel belangrijks: ‘ze hebben jouw ouders nooit gevraagd: waar kan ik u mee helpen?’.  Jo is voor mij een grote inspiratie vanwege zijn wijsheid. Hij heeft vele antwoorden gegeven op vraagstukken die ik had over hoe de hulpverlening anders had gekund in mijn jeugd. We hebben hier over doorgepraat en het bracht mij tot een van de belangrijkste inzichten. Ik voelde aan alles dat deze simpele vraag een heel groot verschil gemaakt zou hebben en ook in deze tijd een groot verschil kan maken.

Maatschappelijk werkers kwamen veelvuldig bij ons over de vloer met het goedbedoelde idee ‘betere burgers’ van mijn ouders te maken. Ik kan me niet herinneren dat de bemoeienis ooit vruchten afwierp. De adviezen waren inhoudelijk niet verkeerd, dat wisten mijn ouders ook. Alleen, mijn ouders hadden niet om advies gevraagd waardoor ze keer op keer ongevraagd gewezen op dingen die ze niet goed deden en beter anders konden doen.

Als kind ben ik vaak aanwezig geweest bij dergelijke gesprekken. Niet dat ik me ergens mee mocht bemoeien maar niemand leek zich er om te bekommeren wanneer ik ook in de woonkamer zat. Ik herinner mij het gevoel van plaatsvervangende schaamte. Het voelde of mijn ouders steeds een standje kregen. Als waren zij kleine kinderen die werden toegesproken door de beter wetende volwassene.

Sociale professionals die multiprobleemgezinnen begeleiden, zouden daar meer tijd voor moeten krijgen. Dat is een voorwaarde, wil de Wrap Around Care-methode van Jo Hermanns werken. Volgens de hoogleraar Opvoedkunde is dat geen utopie. ‘Een caseload van 1 op 5 tot 8 moet mogelijk zijn. Het geld is er.’ Lees hier meer >>

Mijn ouders waren beslist geen kleine kinderen, al deed hun gedrag soms anders vermoeden. Als kind wilde ik niet dat mijn ouders bevoogdend werden toegesproken. Of misschien moet ik zeggen dat mijn het bevoogdende gedrag toelieten. Het waren tenslotte wel mijn ouders! Ik realiseer dat mijn ouders en de hulpverlening zich in deze rollen gemanoeuvreerd hebben. Mijn ouders voelden zich altijd slachtoffer. En wat is aan de andere kant menselijker dan het willen helpen van slachtoffers?

De maatschappelijk werkers die bij ons over de vloer kwamen handelden vanuit hun eigen normen en waarden, laat dat maar eens los. Geen hulpverlener heeft hiermee iets bereikt. Mijn ouders knikten braaf ‘ja’ als ze een advies kregen, maar als de hulpverlener weg was begonnen ze er op te schelden en zetten ze hun eigen leven weer voort.

Helpen, is vragen: ‘waar kan ik u mee helpen?’.  Misschien hadden mijn ouders zelf hun problemen voorgelegd. Misschien ook niet maar hoe erg is dat? Het gaat tenslotte om de vrijheid die ieder mens moet blijven behouden in de keuze of en waarmee ze geholpen willen worden.

Onlangs stelde ik Jo weer een vraag over zorgmijdend gedrag. Hij stuurde mij een document toe waarin hij wees op een bepaald hoofdstuk. In het kort kwam het er op neer dat mensen van nature problemen interpreteren vanuit hun eigen referentiekader. Het voortdurende gevaar daarbij is dat we er onbewust aan voorbij gaan of de betekenis of beleving van problemen van de betrokkenen wel dezelfde zijn als die van ons.

Daarom is het van groot belang de betrokkenen zelf te laten bepalen wat voor hun van belang is. Als we ons eigen referentiekader een beetje kunnen loslaten en vanuit respect en nieuwsgierigheid de ander kunnen benaderen zou dat wel eens hele mooie effecten kunnen hebben.