Historisch gezien echter niets nieuws. Begin jaren ‘80 van de vorige eeuw, hadden we filosoof Achterhuis, die met een goed gefundeerd betoog de vloer aanveegde met ideologisch geschoolde, doch vleugellamme welzijnswerkers, die dachten het proletariaat even te ‘politiseren’.
De bezuigingsgolf , die toen op gang kwam vaagde een substantieel deel van het jongerenwerk in steden en dorpen weg. Destijds maakte ik als onderzoeker deel uit van een team dat sleutelde aan de methodiekontwikkeling voor het randgroepjongerenwerk in Amsterdam Noord. Straatgroepen maakten buurten onveilig en gingen regelmatig met elkaar op de vuist. Jochies van 14 jaar kwamen naar de disco met een pistool.
In die dreigende sfeer besloten jongerenwerkers en onderzoekers om tot een nieuwe aanpak te komen. Dat resulteerde in een breed samenwerkingsverband met straathoekwerkers, advocaten, reclassering, hulpverlening, en buurthuizen. Na 2 jaar zag je de gemeentelijke statistieken van geweldsmisdrijven, inbraken, vernielingen en onderlinge vechtpartijen in Amsterdam Noord drastisch dalen. De overheidsbesparing bedroeg een veelvoud van de alle subsidies voor jongerenwerk en onderzoek.
Toen kwam de economische dip en sneuvelde zo’n 50 procent van de subsidies. De bezuinigingen werden gelegitimeerd met de verwijzing naar bovengenoemde filosoof. De bewoners waren alleen maar onmondig gehouden, het werd tijd om het zelf te gaan doen! En inderdaad, de inbraken, geweldplegingen en vernielingen begonnen dramatisch te stijgen.
We zijn inmiddels 30 jaar verder en de geschiedenis herhaalt zich. Een bekende cultuurpsycholoog heeft nu het licht gezien: welzijnswerk is niet meer van deze tijd, de bewoners zijn aan zet! De politiek in bijvoorbeeld Amersfoort deint graag mee op dit soort ‘verfrissende inzichten’ en heeft in het kader van een 25 procent bezuinigingsoperatie besloten om alle wijkcentra binnen 2 jaar te sluiten. Immers, ook wijkcentra zijn niet meer van deze tijd.
De plaatselijke welzijnsorganisatie is zonder slag of stoot akkoord gegaan met deze mega kamikaze-operatie, onder het motto ‘Werkers voor stenen’. Liever de werkers behouden en de gebouwen verkopen. Vervolgens worden alle beheerders van de wijkaccommodaties ontslagen, ook van centra die in pas 2014 sluiten. In het bedrijfsleven noemen ze dat een sterfhuisconstructie.
Zijn de wijkcentra werkelijk uit de tijd? Kijk eens naar de cijfers van het wijkcentrum in mijn wijk: drempeloverschrijdingen op jaarbasis : 24.000 bezoeker. Er zijn meer dan 44 buurtvrijwilligers actief met zangkoren, klaverjasverenigingen, bewegen voor ouderen, keramiek, een project psychiatrie in de wijk, kinderopvang en speelgoeduitleen.
Er zijn meer dan 40 betalende huurders: kledingsbeurzen, kerkgenootschappen, bewonersverenigingen, opleidingsinstituten en zelfs de gemeente Amersfoort. Het bezettingsrooster van het wijkcentrum laat zien dat er 6 dagen per week meerder activiteiten gelijktijdig plaatsvinden. En dat met de minimale inzet van een parttime beheerder en 2 parttime cultureel werkers, die op handen gedragen worden. De grootste prestatie is de constructie van een effectief sociaal vangnet voor groepen marginalen in de wijk: ouderen, ex psychiatrische patiënten, eenzamen, minima en allochtonen.
Blaas maar op die handel, want welzijnswerk ‘oude stijl’ heeft geen functie meer! Kunnen we één ding afspreken: laten we voortaan op basis van cijfers beslissen en niet op basis van modieuze getwitterde clichés.
Daan Vosskühler (1948) werkt als projectleider voor Stichting BottomUp Onderzoek en Advies. Hij houdt zich al meer dan 30 jaar als onderzoeker bezig met de vraag hoe welzijnswerk een vitale en patroondoorbrekende werksoort kan zijn in een land waar onderwijs, welzijn, veiligheid en bestuur hardnekkig categoraal blijven denken en werken.
Juist in kwetsbare buurten is een vaste ontmoetingsplek erg belangrijk. De kranten staan elke dag vol met artikelen over eenzaamheid en overlast in buurten door jongeren die geen plek hebben. Dat is ook nog een erfenis van de vorige bezuinigingsperiode. Alternatief: een buurthuis in zelfbeheer. Al heb je ook daar de welzijnsfunctie nog nodig. Zie voor artikel nu buurthuis p 24-25 Som Magazine; http://www.mogroep.nl/scrivo-pagina/948326
Beste Nico,
Als ‘sparringsmaatje’ van Jos van der Lans, begrijp ik jouw wat korzelige reactie. Met het essay dat je schreef met hem over ‘burgerkracht’ is niet zoveel mis. Goede en scherpte analyses, echter voor de burgerkrachten die het moeten doen zonder HBO of Uni niet echt leesbaar. En daar zit mijn probleem: het is allemaal exclusief middenlagenwerk.
Maar begin niet met ‘stemmingmakerij’ als verwijt. Open je ogen en zie hoe jullie maatschappelijke bijdrage op grote misbruikt wordt voor een ongekende sameringsoperatie die ook veel productieve welzijnsproducten wegvaagt. Dat de cultuuromslag die inderdaad nodig is bij burger, overheid en instellingen er niet komt op basis van de economische dictatuur, die bepaald hoe de wijkontwikkeling verloopt.
En ja , als wil je weten waar je op een congres dikke poen kunt vangen, bel dan even naar je maatje, die cultuurpsycholoog.
Daan V.
Beste Pierre,
…een reactie uit mijn hart en zo prachtig verwoord.
Ja, deze tijd vraagt om inventiviteit en daagt de wijkbewoner uit verder te kijken dan de voor of achtertuin. Zelf ben ik lid van een actiegroep, http://www.redbiebzielhorst.nl , om in Amersfoort Noord een nieuw ontmoetingscentrum met biebfunctie in bewonerszelfbeheer van de grond te trekken.
Alleen al de power en het enthousiasme van 19 bewoners die zich momenteel daarvoor inzetten is hartverwarmend.
Fijn dat je een actueel voorbeeld noemt in Amsterdam. Zo hoop ik meer tips te krijgen over al die initiatieven die aan het ontstaan zijn.
Reden:
ze gaan bezoeken en een platform maken om kennis en expertise uit de wisselen.
Genoeg werk dus voorlopig. Met vriendelijke groet,
Daan Vosskuhler
In koude winters worden bomen gekapt die in de zomer vrucht moeten geven. Nu er strak wordt bezuinigd gebeurt dat ook in het welzijnswerk. Maar het kan ook geen kwaad om sommige bomen echt te verwijderen. Want echt zorgvuldig is de lokale overheid er de laatste decennia niet mee omgegaan. En dus worden er bomen gekoesterd die onvoldoende vrucht dragen. Dit mag echter geen reden zijn voor het welzijnswerk om nu maar te gaan zitten treuren. Het vraagt vooral om een andere manier van organiseren en het aangaan van nieuwe samenwerking met bewoners en hun organisaties. In veel wijken staan winkel- en kantoorpanden langdurig leeg. Maak daar gebruik van. Of ga na waar bewonersorganisaties zelf een belangrijke rol in beheer en exploitatie kunnen innemen. In de Indische buurt in Amsterdam is wat laatste betreft onlangs een interessant experiment gestart. Hier is een Huis van de Wijk van 1800 m2 in handen gelegd bij bewoners met de vraag om daar op eigen wijze invulling aan te geven. Het begin van een nieuwe trend?
Een niet hard onderbouwde reactie van mijn kant, maar wel een proefondervindelijke: vorig jaar aan wieg gestaan van wat een prachtig project werd: SamSamAmsterdam: 800 ouderen op circa 30 locaties onthaald op een ter plekke bereide verse maaltijd. Daarbij voor het eerst kennis gemaakt met verschillende ‘Buurtkamers’ in Amsterdam. Dat waren de mooiste locaties voor deze etentjes: wat een oprechte betrokkenheid en energie van de vrijwilligers daar (en waarom moeten zij alles op die basis doen – met een klein beetje budget zou nog veel mogelijk zijn, met enorme besparingen op andere plekken in de maatschappij!) En wat vonden mensen het fijn om daar samen te komen. Ik ben wel benieuwd naar hoe ‘vermogende burgers’ dat allemaal maar moeten gaan dragen: wie organiseert dat, wie gaat achter het geld / die burgers aan (zijn dat dezelfde burgers die nu zoveel tijd, met liefde, in het reilen en zeilen van deze centra stoppen..? Dan komen ze aan dat laatste niet meer toe…) Of zijn er, is dat het idee, genoeg vermogende burgers die in de rij staan om geheel belangenloos te zorgen dat deze buurtkamers zich financieel geen zorgen meer hoeven te maken (omdat zij zo goed voor anderen zorgen – en voor je het weet zijn wij zelf die ‘anderen’…)
Beste Daan,
Als onderzoeker met 30 jaar ervaring weet je vast wie die ‘bekende cultuurpsycholoog’ is, die ervoor zou pleiten om alle buurtcentra te sluiten. Noem eens een naam. Of doe je liever aan stemmingmakerij?
Ik ken er wel een (Jos van der Lans) met wie ik samen heb betoogd dat je kritisch moet bezien of die buurtcentra nog wel altijd (bijna) volledig door de overheid gefinancierd zouden moeten zijn, nu burgers zoveel meer vermogen. Zijn ook al veel voorbeelden van.
En trouwens: heb je ook gegevens van die congressen waar je als ‘geëngageerde denker’ voor veel poen kunt spreken? Waar kan ik me melden?
Hartelijk dank voor ua artikel. Wat u schrijft kan ik volledig onderschrijven. Weer een verandering, met de botte bijl, zonder te kijken naar de geschiedenis en hiervan te leren. Ook ik heb als jongerenwerker, toenmaals, de jaren 80-tig mee gemaakt. Ook nu, net als toen, wordt het welzijnskind met het badwater weggegooid.
Kwaliteit van leven vindt ieder belangrijk, echter mag het geen cent kosten. Welzijnswerk zorgt bij uitstek voor de kwaliteit van leven: jongeren, volwassenen, ouderen.
Daarnaast is welzijnswerk een gespecialiseerd vak, niet iets wat een ander, bv de zorg er wel even bij doet, zoals nu veelvuldig wordt gedacht/gedaan.