Hoe kan ik de zelfredzaamheid voor mijn moeder zoveel mogelijk in stand houden? Onlangs kreeg ik de zelfredzaamheidsmatrix in handen van de GGD Amsterdam en Rotterdam. Het is een instrument dat nagaat wat de mate van zelfredzaamheid is en wat iemand nodig heeft. Allerlei thema’s komen aan bod: financiën, werk of activiteiten, relaties, gezondheid. De matrix kun je als professional samen met de persoon invullen. Zo kun je samen bepalen wat er nodig is.
Mijn moeder heeft de matrix samen met een thuiszorgmedewerker ingevuld. Pas dan merk je dat zo’n gesprek snel kan veranderen in een onderhandeling. Als je anders tegen je eigen leven aankijkt dan een professional, dan ben je het niet zomaar met elkaar eens. Dat komt nogal eens voor bij mensen, zoals mijn moeder, die licht dementerend zijn. Maar natuurlijk ook, ik noem even een heel andere groep, bij daklozen.
En als het niet helemaal lukt met de zelfredzaamheid? Dan willen we als samenleving de zelfredzaamheid van mensen zoals mijn moeder zoveel mogelijk op peil houden. Dat kan natuurlijk per situatie, per persoon verschillen. De lichte dementie en lichamelijke achteruitgang van mijn moeder zal er per definitie niet op vooruit gaan. Dat ligt anders voor iemand die dakloos is geworden en met de nodige ondersteuning weer heel goed op eigen benen kan komen te staan. En zo zijn er vast nog meer groepen te onderscheiden. Ik zie dat het nog een hele klus zal worden om voor al deze uiteenlopende probleemsituaties verschillende normen voor de zelfredzaamheidsmatrix te ontwikkelen.
De vraag is ook: wordt zelfredzaamheid het enige criterium om te bepalen of ondersteuning wel of niet geslaagd is? Of telt ook nog hoe iemand in dat proces wordt bijgestaan? En gaat het dan alleen om de diensten van de professionals of ook van anderen, vrijwilligers en mensen uit je eigen sociale netwerk? Ik zou denken dat dit laatste veel te ver gaat, je moet blij zijn dat mensen uit je omgeving iets willen doen. Maar als dat netwerk uit je eigen omgeving met hangen en wurgen georganiseerd is en schuurt met jouw leven? Dan helpt zo’n matrix wel voor de zelfredzaamheid, niet om tevreden te zijn. Dan helpt alleen een wonderdrankje, een levenselixir.
Martijn Bool is adviseur/onderzoeker Effectiviteit bij MOVISIE
