Kleinhans, onderzoeker bij het Onderzoeksinstituut OTB van de TU Delft, deed samen met Gideon Bolt van de Universiteit Utrecht onderzoek naar de verloedering van buurten. Ook keken de twee naar manieren om dat juist tegen te gaan. ‘In veel onderzoeken wordt de sociale cohesie onderzocht. Dat is een behoorlijk vage term. Het roept associaties op met een kleffe samenleving waarin iedereen bij elkaar op de koffie gaat’, vertelt Kleinhans. ‘Die samenleving bestaat niet.’
Onveiligheid
De onderzoekers keken naar de sociale samenhang in de buurt, gecombineerd met de wil om zich in te zetten voor die buurt. Ofwel: doen bewoners daadwerkelijk iets, en waarom wel of niet? Kleinhans: ‘Belangrijk is de volgorde van factoren die bijvoorbeeld een gevoel van onveiligheid veroorzaken. Rammelt de sociale samenhang, dan neemt dat gevoel toe. Vervolgens vermindert de sociale controle. Dat beïnvloedt de buurt negatief’, aldus de onderzoeker.
Vertrouwen
‘We hebben nu een beter onderbouwd inzicht in wat er precies als eerste gebeurt, voordat de buurt uiteindelijk verloedert. Zo krijgen we ook meer grip om de situatie te beïnvloeden’, zegt Kleinhans. ‘Sociale samenhang is een belangrijke voorwaarde voor verbetering van een buurt en de bereidwilligheid van bewoners om echt iets doen voor de buurt. Bewoners voelen zich bijvoorbeeld gesterkt in het optreden tegen overlastgevers als ze erop kunnen vertrouwen dat hun buren achter hen staan, zo blijkt.’
Vuilcontainers
Maar sociale samenhang komt niet van de grond als de buurt niet schoon en heel is, weet Kleinhans. ‘Gemeente en woningcorporaties moeten die eerste stap zetten. Als bewoners niet merken dat de gemeente zich inzet voor de buurt, dan krijgen zij het gevoel dat het niemand iets kan schelen of de wijk verloedert. Het is een behoorlijke open deur, maar uit het onderzoek blijkt dat bijvoorbeeld ondergrondse vuilcontainers al veel verschil maken.’
Buurtbarbecue
Om de sociale samenhang te bevorderen, moeten buurtbewoners elkaar wel kennen. ‘Dat is een lichte vorm van kennen’, waarschuwt Kleinhans. ‘Buren hoeven niet bij elkaar over de vloer te komen. Publieke familiariteit, daar gaat het om.’ Hij pleit er daarom voor dat gemeenten, corporaties en andere organisaties buurtactiviteiten stimuleren. ‘Er wordt soms neerbuigend gesproken over buurtbarbecues. Maar dat zijn wel momenten waarop buurtbewoners elkaar kunnen leren kennen. Het is niet per se nodig om die activiteiten te subsidiëren, maar we moeten ze niet op voorhand uitsluiten.’
Om de tafel
Ook is het goed om te kijken naar de bewoners in de zogenaamde ‘tweede ring’, vindt de onderzoeker. ‘Er zijn altijd gangmakers in de buurt, de traditionele touwtrekkers. Vaak zie je dat zij werken met een bepaalde traditionele vergadercultuur. Bewonersorganisaties willen graag om de tafel zitten. Dat schrikt veel mensen af.’
Volgens Kleinhans zijn er ook bewoners die op een andere manier willen bijdragen aan de buurt. ‘Een petitie om de komst van een coffeeshop te voorkomen kan ook online. Daarvoor hoeft niet altijd vergaderd te worden.’
Het onderzoeksrapport ‘Vertrouwen houden in de buurt’ is hier te vinden.
Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.
Volg Zorg + Welzijn op Twitter>>
Bron: Foto: ANP/ Lex van Lieshout
Veel welzijnsinstellingen hebben in een plek of buurt wel een onderzoek over sociale samenhang uitgevoerd of zijn er mee bezig. Inhoudelijk is er wat de uitkomsten betreft weinig nieuws onder de zon. Het hoeft geen betoog dat buurtactiviteiten waar “weer” de zelfde actieve bewoners (ook wel gangmakers) zich met hart en ziel voor inzetten niet alleen positieve effecten hoeft te hebben. Het lijkt er soms op dat het veel belangrijker is om weer helemaal bij het staqrtpunt te beginnen. Bij mensen binnen komen, contact maken daar zitten vaak de eerste drempels om de buurt op te gaan.