Tegenwoordig spreken we niet meer over vrouwenmishandeling, maar over partnergeweld of huiselijk geweld. Edith Geurts, inhoudsdeskundige ingrijpende jeugdervaringen en veerkracht bij Augeo Foundation, legt uit hoe dat ook verhullend kan werken. 'Om huiselijk geweld effectief en duurzaam te stoppen, is het belangrijk dat je in je werk met gezinnen oog hebt voor de rol die gender speelt.’
In de jaren 90 deed ik voor mijn opleiding Algemene sociale wetenschappen een onderzoekstage bij het project ‘Vrouwenmishandeling’ van de politie. Hoewel we toen al wisten dat bijna de helft van de vrouwen een vorm van fysiek of seksueel geweld meemaakt (Römkens, 1995), was dat project destijds heel vernieuwend. Tot die tijd werd in politiekringen bij geweld thuis vaak gesproken over ‘een echtelijke twist’ of ‘ruzie tussen partners’. Met het project Vrouwenmishandeling kwam bij de politie erkenning voor het feit dat vrouwen thuis structureel geweld kunnen meemaken, en dat er vaak meer nodig is dan ‘het sussen van de partijen’ of ‘de man manen tot afkoelen.’
Voordeel
Tegenwoordig spreken we niet meer over vrouwenmishandeling, maar over partnergeweld of huiselijk geweld. Een voordeel daarvan is dat we daarmee aangeven dat geweld niet alleen (eenzijdig) tegen vrouwen is gericht, maar dat het ook wederzijds kan zijn, dat ook mannen slachtoffer kunnen zijn en dat geweld ook in lesbische en homoseksuele relaties voorkomt.
Een groot nadeel is echter dat deze termen verhullend kunnen zijn. Ze suggereren dat iedereen evenveel risico loopt om slachtoffer of de pleger te worden, met dezelfde oorzaken en uitkomsten. Dat is niet zo. Vrouwen en meisjes – en alle mensen die niet voldoen aan de stereotype gendernormen – lopen een veel grotere kans om slachtoffer te worden van structureel en ernstig geweld dan mannen. Met ernstigere gevolgen. En de plegers van huiselijk geweld zijn vaker mannen.
Betekenis
Gender speelt dus een belangrijke rol in het ontstaan en in stand blijven van huiselijk geweld. Want hoewel mannen en vrouwen voor de wet gelijk zijn, de betekenis die we koppelen aan mannelijkheid en vrouwelijkheid en de verwachtingen die we hebben over hoe mannen en vrouwen zich dienen te gedragen, verschilt sterk.
In het dossier huiselijk geweld eerder signaleren vind je een waardevolle verzameling van artikelen gericht op sociaal werkers die zich inzetten voor de preventie en aanpak van huiselijk geweld. We duiken diep in de verhalen van slachtoffers en plegers, de moed om het te bespreken en concrete handvatten om trauma’s van huiselijk geweld te signaleren aan te pakken.
Van meisjes en vrouwen verwachten we bijvoorbeeld dat ze zorgzaam en lief zijn, en gericht op relaties. Van mannen verwachten we dat ze onafhankelijk zijn, stoer en ambitieus. Ook zijn er nog steeds verschillen in de maatschappelijke positie van mannen en vrouwen: mannen zijn vaker economisch zelfstandig dan vrouwen, doen vaker en voor meer uren werk buitenshuis. Al deze verschillen in maatschappelijke positie en rollen dragen weer bij aan verschillen in macht, gelijkheid en afhankelijkheid. Zeker ook in liefdesrelaties.
Om huiselijk geweld effectief en duurzaam te stoppen, is het belangrijk dat je in je werk met gezinnen oog hebt voor de rol die gender speelt. Door in kaart te brengen welke verwachtingen, patronen en rollen in de relatie tussen deze mensen spelen. Op welke manier daardoor verschillen in macht, afhankelijkheid en controle kunnen zijn ontstaan en hoe die mogelijk samenhangen met het geweld. En daar je aanpak op aan te sluiten.
Edith Geurts
is inhoudsdeskundige ingrijpende jeugdervaringen en veerkracht bij Augeo Foundation (augeo.nl) en hoofdredacteur van Augeo Magazine (augeomagazine.nl).
