Community art is een breed begrip dat niet voor iedereen hetzelfde betekent, meent Van Erven. In Amerika noemt men leesclubjes in de lokale bibliotheek al community art. Maar in Nederland gaat het in het algemeen om projecten waarbij een professionele kunstenaar werkt met mensen die niet vaak met kunst in aanraking komen. Bijvoorbeeld ‘de verhalenkeuken’ in de Haarlemse Slachthuisbuurt. Verhalen van bewoners leidden er tot bijzondere kunstuitingen. Ook komen bewoners zo met elkaar in contact.
Begrip
Op die manier draagt een kunstproject bij aan de sociale cohesie, stelt Van Erven, ook hoofddocent theaterwetenschappen aan de Universiteit Utrecht. ‘Maar het effect van community art is niet eenvoudig te meten. Wetenschappelijk gezien zijn de resultaten niet hard te maken. Wel is bekend dat deelname aan een project geen kwaad kan en bijdraagt aan een genuanceerd begrip voor culturele verschillen.’
Seksualiteit
Van Erven noemt als voorbeeld een project in het Haagse Laakkwartier. Daarbij doen dertien mannen met verschillende culturele achtergronden mee aan een theaterstuk. ‘Zij maken het zelf en spelen ook. Tijdens het schrijfproces – dat bijna een jaar duurt – ontstaan discussies. Bijvoorbeeld over complexe en gevoelige onderwerpen als seksualiteit. Die mannen leren elkaar kennen en houden de dialoog tussen verschillende culturen in stand.’
Ondoordacht
Natuurlijk, vervolgt Van Erven, er bestaat goede en slechte community art. ‘Je hebt ook ondoordachte informele kunsteducatie in de wijk vanuit de gedachte: we doen iets met kunst, maakt niet uit wat. Bij de goede projecten wordt zorgvuldig nagedacht over wat er achterblijft wanneer de kunstenaar weer weg is. In Amerika noemen ze dat eerste one shot cultural vaccines. Eénmalige culturele injecties, waarmee het virus niet wordt bestreden. Die hebben weinig zin.’
Magische formule
Community art is misschien wel de moeilijkste kunstdiscipline die er bestaat, vindt Van Erven. ‘Ieder project moet maatwerk zijn, want iedere doelgroep, buurt of wijk is weer anders. De kunstenaar moet de juiste ingrediënten weten te vinden. Er zijn geen magische formules om een project succesvol te maken. De kunstenaar moet ethisch besef hebben en met interculturele gevoeligheden kunnen omgaan. Tijdens een project werk je vaak heel intensief samen met mensen. Dan moet je te allen tijde beschikbaar zijn, en dat kan niet iedereen.’
Tong
De kunstenaars staan vaak in nauw contact met instanties in de wijk, met de wijkmanager, de jongerenwerker. ‘Ik hoor vaak dat jongeren aan de kunstenaar wel het achterste van hun tong laten zien, meer dan aan de jongerenwerker. Zij zien de jongerenwerker vaak als een verlengstuk van de overheid. Het is dan belangrijk om zorgvuldig met die kennis om te gaan en een veilige omgeving aan jongeren te bieden.’
Meedoen aan Kunst en Cultuur voor je Wijk? Een video insturen kan tot 1 februari.
Op 1 december is voor de tweede keer het jaarlijkse Kunst en Cultuur voor je Wijk festival gestart, in samenwerking met MOVISIE en het Rotterdam International Community Arts Festival 2011. Belangstellenden kunnen tot 1 februari eigen filmpjes of filmpjes van anderen insturen, die laten zien op welke wijze kunst en cultuur een positieve bijdrage leveren aan de oplossing van maatschappelijke vraagstukken in de wijk. Meer informatie: www.kunstencultuurvoorjewijk.nl
Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.
Bron: Foto: Universiteit Utrecht
