Opening en start van de dag door de dagvoorzitter.
Piet-Hein Peeters, hoofdredacteur Zorg+Welzijn.

De GGZ en maatschappelijke organisaties zijn te weinig geïntegreerd, terwijl de domeinen nog veel van elkaar kunnen leren. Alie Weerman, lector van het nieuwe lectoraat ‘GGZ en Samenleving’ van de hogeschool Windesheim in Zwolle, wil een brug slaan tussen de GGZ en sociale wijkteams. Uitgangspunt: het verbeteren van zorg aan kwetsbare burgers, het ondersteunen van sociale participatie én aandacht voor het niet-maakbare. Wat kunnen GGZ en wijkteams van elkaar leren en hoe komen zij nader tot elkaar?
Alie Weerman, lector van het lectoraat GGZ en Samenleving van hogeschool Windesheim.

De herziening van de Nederlandse verzorgingsstaat deed sinds 2015 drie voorname beloften:

• Het bestuur komt dichter bij de burgers en kan beter naar hen luisteren
• Hulpverleners komen dichter bij burgers en kunnen hen daardoor sneller en effectiever helpen
• Burgers komen elkaar meer nabij: ze gaan meer voor elkaar en hun buurt zorgen en worden daardoor ‘zelfredzamer’.

Hoe werken deze beloften van nabijheid in de praktijk uit? Wat doen zij met onze onderlinge verhoudingen? Met onze gevoelens van verbondenheid, verantwoordelijkheid, trots en schaamte? In deze lezing vertelt Thomas Kampen over het onderzoek dat hij met andere voorname onderzoekers van de Universiteit voor Humanistiek en de Universiteit van Amsterdam, waarvoor zij 4 jaar meekeken, bij een aantal wijkteams.
Thomas Kampen, bijzonder lector Stimulering Gezonde Samenleving, socioloog.

Mede door de immigratie in de laatste vijftig jaar is de samenstelling van de Nederlandse bevolking in sociaaleconomisch, cultureel en levensbeschouwelijk opzicht heel divers. Met de recente komst van nieuwe groepen vluchtelingen uit met name Syrië, Eritrea, Irak en Afghanistan wordt die diversiteit versterkt. De verander(en)de samenleving leidt er toe dat professionals in wijkteams te maken krijgen met cliënten en hun naasten, die andere culturele en levensbeschouwelijke achtergronden hebben dan zijzelf. Zij maken kennis met voor hen onbekende opvattingen over ziekten, problemen en manieren om hulp te zoeken. Ook zien zij hoe opvoedingsstijlen kunnen verschillen en dat zich nieuwe identiteiten vormen.

De praktijk leert dat zorg- en welzijnsprofessionals de communicatie met cliënten met een andere culturele en levensbeschouwelijke achtergrond soms als problematisch ervaren. Het gevolg is dat zowel diagnostiek als behandeling en begeleiding moeizaam verlopen. Daardoor is de geboden zorg minder effectief en kunnen professionals en cliënten gefrustreerd raken.

In zijn lezing reikt Cor Hoffer vanuit een antropologisch perspectief enkele handvatten aan, waarmee professionals in het sociaal domein beleid én aanpak beter kunnen laten aansluiten bij de veranderende populatie van de Nederlandse samenleving.
Cor Hoffer, antropoloog, socioloog, zelfstandig trainer, adviseur en onderzoeker op het terrein van de interculturele communicatie.

1.1 Samenwerken in de wijk
1.2 Eén budget, één team
1.3 Toegang sociaal domein Lansingerland: samenwerken en vertrouwen

Nu het stof van de eerste jaren van de transities in het sociaal domein is neergedaald, zit een aantal gemeenten in de financiële problemen. Sterker nog, juist die gemeentes die als koplopers van de transformatie waren betiteld – bijvoorbeeld Leeuwarden en Eindhoven – verkeren nu in zwaar weer. Met name in deze gemeenten rijst de vraag: doen wijkteams wel wat ze moeten doen?
Daarvoor moeten we eerst terug naar het begin: wat waren de uitgangspunten van de transformatie? Sluiten die uitgangspunten voldoende aan op de praktijk, bij wie sociaal professionals zijn, of zijn ze onrealistisch?
Uit onderzoek van onder meer Evelien Tonkens en Jan-Willem Duyvendak blijkt dat professionals de transformatie met de mond belijden, maar in de praktijk hun professionele inschatting leidend laten zijn. Het eigen oordeel weegt zwaarder dan het lokale beleid. Hoe verhoudt de identiteit van de sociaal professional zich tot de beleidsambitie ’transformeren’?
Marcel Spierts, zelfstandig onderzoeker en publicist op het gebied van sociaal werk, educatie en cultuur.

Voor een integrale benadering van cliëntvraagstukken is samenwerking nodig. Samenwerking tussen professionals en organisaties vanuit zorg en welzijn, vanuit formele en informele ondersteuning en vanuit het medische, sociale en fysieke domein. Door alle betrokken disciplines direct aan tafel te brengen, kan er effectief worden gewerkt en worden cliënten niet van het kastje naar de muur gestuurd.
We weten dat zo’n geïntegreerde aanpak belangrijk is, maar interdisciplinaire samenwerking is niet vanzelfsprekend. Hoe ga je om met verschillende achtergronden, en de spraakverwarring waar dat soms toe leidt? Op welke manier spelen organisatiebelangen een rol en mogen die een plek hebben? Hoe zorg je dat het niet alleen bij mooie woorden blijft?
In deze sessie leer je allereerst een aantal veelvoorkomende dynamieken herkennen die zich in samenwerkingsverbanden voordoen. Vervolgens krijg je handvatten om hiermee om te gaan in de vorm van condities die je kunt creëren om de kans op een succesvolle samenwerking te vergroten.
Manon Caluwé, adviseur bij Common Eye.

Gemeente Oss bekostigt de WMO en Welzijnszorg in de wijk Ruwaard vanuit één wijkbudget en deelnemende zorgaanbieders hebben samen één wijkteam ingericht dat beslist over de inzet van dit budget. Met behulp van een nieuwe werkwijze bedenken wijkbewoners en organisaties samen oplossingen waarin mensen meer voor zichzelf en voor elkaar kunnen gaan doen.
Uiteindelijk streven zij naar hun ideale toekomstbeeld: een vitale wijk waar wijkbewoners tegen lagere kosten een betere positieve gezondheid ervaren. De verantwoordelijkheid en betrokkenheid van bewoners is belangrijk, omdat het gaat om hun behoeften en leefwereld. Alleen als je hierin samen met de wijk investeert, kan de aanpak tot succes leiden. Dit is nodig om echt op een andere manier te kunnen gaan werken: anders denken, doen en organiseren.
Wat houdt de werkwijze in? Wat zijn de resultaten? En hoe hebben de gemeente en de aangesloten zorgaanbieders de cultuurverandering bij alle betrokken partijen bewerkstelligd? Je hoort het in deze sessie.
Susanne Smits, programmamanager Proeftuin Ruwaard en Bart Bakker, wijkaanjager Proeftuin Ruwaard.

De gemeente Lansingerland organiseert de toegang tot zorg en ondersteuning in het sociaal domein niet via een centraal loket of wijkteam, maar via verschillende toegangspartijen. Dit zijn de gemeente (consulenten), het Centrum voor Jeugd en Gezin, Kwadraad Maatschappelijk Werk en Stichting Welzijn Lansingerland. De drempel om hulp te zoeken is laag en er kan snel worden gestart met de benodigde zorg of ondersteuning. Dit komt door het grote aanbod van vrij toegankelijke voorzieningen en door het feit dat men snel en op informele wijze contact legt met zorgverleners via onder andere de ‘gezichtenkaart’. Tijdens deze sessie vertellen we waarom we tot deze constructie zijn gekomen, hoe het precies werkt en met welke voor- en nadelen we te maken hebben.

Sanne Koopmans, beleidsadviseur Sociaal Domein gemeente Lansingerland