‘Het is niet ons beeld dat iedereen meer is gaan drinken’, vertelt Ninette van Hasselt, hoofd van het expertisecentrum alcohol van het Trimbos instituut. ‘Cijfers van de alcoholindustrie laten een daling zien. Dat heeft ermee te maken dat we niet meer drinken op plekken waar we gewend zijn om te doen: kroegen, evenementen, festivals en sportkantines.’

Nieuwe drinkrituelen

Tot zover het goede nieuws. ‘De komende tijd zullen we zien of er nieuwe drinkrituelen ontstaan. Normaal is er bijvoorbeeld een sterke scheiding tussen werk en ontspanning. Veel mensen hebben nu een doorlopend weekend-gevoel. Het is verleidelijk om daar nieuwe (drink)rituelen omheen te bouwen.’ Van Hasselt hoopt uiteraard van niet: ‘Als je normaal gesproken thuis niet drinkt, is dit niet het moment om daarmee te beginnen.’

Kwetsbare groepen

Van Hasselts maakt zich vooral zorgen om kwetsbare groepen. ‘Mensen met psychische problemen, een alcohol-verleden en mensen in stressvolle beroepen. In omstandigheden als deze, waarbij veel mensen last hebben van stress, eenzaamheid, angst en verveling, kan het voor hen zeer verleidelijk zijn om naar de fles te grijpen.’

Huiselijk geweld

Een andere kwetsbare groep om goed op te letten zijn gezinnen met huiselijk geweld, waarbij alcohol een rol speelt. ‘Ook hier laten de cijfers voorlopig geen enorme stijging zien, maar de cijfers kunnen snel veranderen. Uit China weten we dat huiselijk geweld enorm toenam. We moeten daar heel alert op blijven.’

Alcohol helpt niet

Een groot misverstand rondom alcohol is dat het helpt om je te ontspannen. Van Hasselt: ‘Alcohol helpt niet. Meer dan een glas per dag is sowieso niet gezond. Veel mensen denken: het kan wel niet gezond zijn, maar het helpt me wel om te ontspannen. Onderzoek laat zien dat dat niet waar is. We weten dat stress, angst en depressieve gevoelens, erger worden door alcohol. Die ontspanning is hooguit een tijdelijk effect. En alcohol verlaagt de weerstand. Niet handig in combinatie met het covid-19.’

Veerkracht

‘Een goede nachtrust is een niet te onderschatte voedingsbodem van veerkracht. Door alcohol slaap je minder goed. Je wordt minder uitgerust wakker, je voelt je minder goed en dan heb je weer alcohol nodig om je goed te voelen. Als dat je coping-mechanisme is, leer je niet om op een gezonde manier met problemen om te gaan. Je krijgt geen positieve ervaringen met het oplossen van problemen zonder alcohol. Juist in een tijd die een beroep doet op je veerkracht, is het daarom slim om terughoudend te zijn met alcohol.’

Crisis is een kans

Deze crisis is ook een kans. Zeker voor mensen die een sluimerende alcohol afhankelijkheid hebben die ze al een tijd wilden aanpakken. Of die nu ontdekken dat ze vaker dan ze hadden gedacht verlangen naar drank. ‘Om uit een systeem te stappen is het nodig om een patroon te doorbreken. En nu worden bijna alle patronen opgeschud.’

Cliënten ondersteunen

Wat kunnen professionals doen om mensen met een alcohol kwetsbaarheid te ondersteunen? ‘Het belangrijkste is contact houden en heel goed kijken naar wat er speelt in een gezin of bij een cliënt. Komt het alcoholmisbruik voort uit eenzaamheid, stress of angst? Elk van die oorzaken vraagt een andere aanpak. Je kunt natuurlijk sowieso de tip geven om niet te veel alcohol in huis te halen. Er zijn talloze online platforms die hulp bieden, waar je cliënten naar door kan verwijzen.’ Hier staan adressen van instellingen voor verslavingszorg en de alcoholinfoliijn, waar je ook via telefoon of chat advies kunt krijgen. Op deze website staan ook bruikbare tips voor professionals om mentaal fit te blijven. Zoals: erken stress van een cliënt. Of: gebruik humor om positiviteit uit te stralen.