’Het gaat voortdurend over grote aantallen, anonieme cijfers, het aantal mensen dat overleden is, het aantal mensen op de IC, de economische schade, de problemen wereldwijd, maar met zo te denken komen we in het sociaal domein niet weg.’ Janny Bakker is bestuurder van Movisie. De afgelopen weken hebben zij op hun website een rijkdom van ‘sociale’ risico’s én mogelijkheden door de corona-crisis in beeld gebracht. Maar Bakker wil ook de rode draad in al die aspecten van het sociaal domein benoemen.

Mens voor mens

’In dit werkveld kom je niet weg met die grote getallen. Maatwerk is nu des te belangrijker, hoe uitdagend het tegelijkertijd ook mag zijn. Wat zijn de gevolgen op individueel niveau? Woning voor woning, mens voor mens.’ Bakker werd gebeld door een ambtenaar van de gemeente Huizen, waar ze lange tijd wethouder was. ’Die zag een enorme terugloop in Wmo-aanvragen. Wat zegt dat? Dat we in het najaar een tsunami kunnen verwachten? Of dat mensen erachter komen dat ze toch ook veel zelf kunnen? Dat ze juist nu meer aandacht van anderen ervaren, dat meer naar hen omgekeken wordt en dat hen dan goed doet? Durven ze meer te vragen, durven anderen meer te geven? Het lijkt me zinnig de antwoorden daarop te achterhalen.’

Rat race

Janny Bakker is nieuwsgierig naar de grote betrokkenheid die nu ’ineens’ getoond wordt door mensen die door de coronamaatregelen dieper in sociaal isolement belanden. ’Ik merk het aan mezelf. Twee maanden geleden zwaaide ik naar de oudere, alleenstaande buurman een paar deuren verderop, nu ga ik even informeren.’ Ze vindt het opvallend. ’Is de prestatiedruk wat weggevallen, voelen mensen meer ruimte, komt de bezorgdheid voor elkaar door de crisis zelf? In ieder geval blijkt dat mensen heus wel naar elkaar willen omkijken. Wellicht hebben we met elkaar een systeem opgetuigd waarin dat omkijken door professionals gebeurt en we zelf in een rat race zitten. Kan dat straks anders? Kun je dat op lokaal niveau organiseren?’

Meedoen

De Movisie-bestuurder hoopt dat de maatregelen waar nu iedere burger mee te dealen heeft, ons doen beseffen wat mensen met  psychische en of sociale problematiek altijd al voor hun kiezen krijgen. ’We zitten nu allemaal thuis en missen het contact met collega’s. We zijn niet onder mensen. We kunnen ons niet vrij bewegen. Dat was voor veel mensen in Nederland ook voor de coronacrisis het geval. Die mensen deden al niet mee. Misschien realiseren we ons nu hoe pijnlijk dat is voor mensen.’

Gezondheid

’Eenzame mensen die nauwelijks anderen zien, mensen met psychische problematiek die sowieso al niet aangeraakt werden, mensen met een verstandelijke beperking die moeilijk grip krijgen op de wereld om hen heen. We ervaren nu zelf even dat gezondheid veel meer is dan alleen niet ziek zijn. Kunnen we dat besef laten doorwerken in toekomstig beleid, in hoe we in dit land met mensen in kwetsbare situaties omgaan?’

Bezuinigingen

De dreigende economische crisis werpt ook al haar schaduw vooruit op het sociaal domein dat toch al niet ruim in de financiële middelen zat. Bakker: ’De reflex bij lokale overheden is bekend. Als er krapte is, wordt er bezuinigd op sociaal werk en op de cultuursector. Ik denk dat juist nu blijkt wat de waarde van sociaal werk is. Hoe dat voor verbinding zorgt, mensen samen weerbaar maakt juist als het tegen zit.’

Arrangementen

Bakker vraagt zich af wat er gebeurt op het moment ’dat de dagbesteding weer open gaat’. We hebben volgens haar onszelf vragen te stellen. ’Organiseren we het dan weer zo dat meer kwetsbare mensen uit ons dagelijks leven verdwijnen of kunnen we op basis van de empathie arrangementen bedenken en uitvoeren die passen in onze reguliere economie en ons dagelijkse leven? Maken we een aantal fundamenteel andere keuzes waardoor de meest kwetsbare mensen nu wel mee kunnen gaan doen? En wordt de economie dus meer dienstbaar aan de samenleving?’