Ester Bertholet is naast specialist ouderengeneeskunde ook initiatiefnemer van het alom geroemde Ons Raadhuis in Velp: “een tussenvoorziening waar oudere mensen die niet meer voldoende meekunnen met de activiteiten van clubs, verenigingen en buurthuizen een plek vinden waar ze zich welkom voelen en waar ze weer naar behoefte kunnen halen en brengen”. Mensen die slecht horen of zien, mensen die licht dementerend zijn, moeilijk lopen. Kwetsbare oudere mensen dus, niet de oudere die een keer per week veertig kilometer fietst, een goed sociaal netwerk heeft en heeft geen grote aandoeningen. Op 7 maart sloot het bestuur de deur van Ons Raadhuis. En Ester Bertholet maakte zich zorgen. ‘Ik dacht dat er veel zouden gaan sippen, dat de dagen zo lang waren.’

Zoom

‘De coördinatoren zijn toen iedereen thuis gaan bellen, maar kregen al snel te horen dat vervolgtelefoontjes niet nodig waren. Wat bleek: de mensen waren zelf al groepjes gaan vormen die elkaar belden of via bijvoorbeeld Zoom online contact zochten. Dat hebben mensen dus zelf geïnstalleerd! En nu hoor je dat mensen Zoom gewoon aanzetten en dan rustig een kopje koffie voor het scherm gaan drinken. En af en toe zegt er dan iemand iets. Een soort verlengde huiskamer.’

Kletsen

Bertholet vertelt er met verwondering en trots over. ‘Enkele van die groepjes waren in Ons Raadhuis al ontstaan. Mensen die samen een ijsje gingen eten als Ons Raadhuis op vrijdagmiddag sloot, of die samen kerst vierden. Maar er zijn ook volledig nieuwe groepjes.’ Bertholet leerde al in Ons Raadhuis dat ouderen niet bezig gehouden hoeven te worden, ‘het gaat om het contact’. Ze vertelt hoe in Ons Raadhuis een scala aan activiteiten werd georganiseerd, totdat ze van bezoekers terugkregen ‘of we wat minder wilden doen, ze wilden gewoon kletsen, een krantje lezen, bij elkaar zijn’. De huidige online en telefonische contacten laten de waarde van Ons Raadhuis zien. ‘Het is de bedding die met de jaren is ontstaan. En je ziet dat mensen die geborgenheid met zich meenemen, daar zelf nu een invulling aan geven.’

Behandelpaspoort

Heel fijn natuurlijk, dat ouderen op deze manier niet in negatieve spiraal terecht komen. Maar Bertholet ziet ook iets anders gebeuren: er ontstaat een bepaalde bewustwording. Steeds meer mensen gaan nadenken over wat ze wel of niet zouden willen als ze zélf besmet raken met corona. Om het voor professionals, zoals huisartsen en wijkverpleegkundigen, makkelijker te maken het gesprek over behandelwensen aan te gaan met hun cliënten, ontwikkelde ze het Behandelpaspoort. Een handvat met bijhorend informatieboekje met uitleg over medische termen als palliatieve sedatie en reanimeren. Met dank aan het ministerie van VWS, zijn er 10.000 behandelpaspoorten gratis beschikbaar gesteld.

Vinkjes

‘Nadat ik daar een bericht over plaatste op LinkedIn, werden er binnen een uur al 1500 paspoorten besteld. Ze gaan er als zoete broodjes uit.’ Bertholet benadrukt dat het paspoort ‘geen invuloefening is waarin je vinkjes zet’. Het is eigenlijk voor iedereen, in iedere levensfase, bruikbaar. ‘Ik hou zelf niet van pillen en ik ben een alleenstaande moeder. Als ik hoge koorts zou hebben en daardoor moeilijk aanspreekbaar, kan de huisarts lezen met wie hij contact kan zoeken.’

Cognitieve klachten

Maar natuurlijk is de populariteit nu te danken aan het coronavirus. ‘Mensen zijn wakker geschud. Ze beseffen het belang van het gesprek over wat je als eventuele patiënt nog wel of niet wil. Het paspoort is veel minder juridisch dan bijvoorbeeld een wilsverklaring. Het informatieboekje is met onder meer een aantal ouderen uit Ons Raadhuis gemaakt, zelfs met mensen met flinke cognitieve klachten. Die gaven dan bijvoorbeeld aan welke kleur zo’n boekje moet hebben.’

Beschadigen

Bertholet wil dat mensen zich bewust zijn van de keuze die ze hebben. ‘Mijn ervaring is dat mensen die al kwetsbaar zijn, meestal niet nog veel kwetsbaarder willen worden, niet volledig afhankelijk willen worden van anderen. En wij artsen hebben de plicht mensen niet verder te beschadigen. Ik vind dat je de autonomie van mensen recht moet doen door ze te helpen met na te denken over hun behandelwensen.’