‘Natuurlijk is het voor dak- en thuislozen op dit moment extra lastig. Zij zijn onzeker, vaak fysiek én psychisch kwetsbaar, verslaafd. Als minister Hugo de Jonge het heeft over “zorgen voor ouderen en kwetsbaren” denk ik aan deze groep. Ik heb niet het idee dat iedereen dat doet.’ Esmé Wiegman is  directeur van Valente, de branche-organisatie voor onder meer maatschappelijke opvang.

Uitpuilende opvang

‘We zaten voor de corona-crisis al met een uitpuilende opvang. Er is te weinig huisvesting voor deze mensen om door te stromen. Je wil helemaal niet dat er in gemeenten een nachtopvang nodig is. Dan is het niet goed gegaan met preventie en begeleiding. Als je dan ook nog moet regelen dat mensen anderhalve meter afstand houden en niet in een te grote groep samen scholen, dan sta je voor een uitdaging.’

Binnenplek

Wiegman benadrukt het belang van een ‘binnenplek’: ‘Als je geen thuis hebt, waar vind je dan iets van rust, juist in deze tijd?’ Instellingen zijn nu door de corona-maatregelen gedwongen om dag-opvangplekken te sluiten. Daar komen te veel mensen in te kleine ruimtes samen. ‘Maar dan krijg je dus een hele groep mensen op straat. Zo raken we van de regen in de drup. Dus moeten er in een gemeenten meerdere kleinschaliger locaties komen, bijvoorbeeld die plekken die nu door maatregelen niet gebruikt worden. Daar wordt in gemeenten nu hard aan gewerkt.’

Dealer

De regel is: zoveel mogelijk thuis zijn. Dat is voor dakloze mensen natuurlijk niet vanzelfsprekend. ‘Je moet bij deze groep niet gelijk naar regels grijpen’, vertelt Wiegman. Verslavingsproblemen leveren een stevig dilemma op voor professionals. ‘Deze mensen zoeken dealers op, komen daar samen, dat zijn bewegingen die je nu niet wil hebben. Ik zie dat organisaties nadenken over of ze de dealer dan toch even binnen moeten laten. Het is zoeken naar maatwerk op basis van de kennis en ervaring die professionals in deze sector hebben.’

Gemak

Wiegman maakt glimlachend de vergelijking met de opvoedafwegingen van ouders. ‘Hoe bewaren die nu de vrede in huis? Misschien ga je dan toch wat makkelijker denken over de tijd die kinderen achter een beeldscherm doorbrengen. Zoiets geldt ook voor de maatschappelijke opvang. Het gaat er nu toch om dat die mensen iets van gemak hebben, dat we organiseren dat ze zich op hun manier thuis voelen.’

Soepel

Het benodigde samenspel tussen maatschappelijke opvang en gemeenten loopt volgens Wiegman helaas niet overal soepel. ‘We zien een heel wisselend beeld. In Nijmegen is door verschillende organisaties gezamenlijk een quarantaineplek ingericht. Andere gemeenten reageren afhoudend. Dan wijst een lokale overheid naar de contractuele afspraken over de opvang.’ Wiegman is dan ook blij met de VNG die gemeenten vraagt gewoon te betalen wat er aan zorg is ingekocht en voor lief te nemen dat inhoud en vorm van zorg nu tijdelijk veranderen.’

Capaciteit

De veiligheid van medewerkers speelt natuurlijk ook in de maatschappelijke opvang. Esmé Wiegman ziet dat de leden van Valente een balans proberen te vinden tussen de zorg voor hun cliënten en de bescherming van hun professionals. ‘Werken met dakloze mensen vraagt nabijheid van professionals. Dat is risicovol in deze tijd voor zowel de dakloze als de professionals, maar soms misschien toch nodig. Je wil als organisatie niet dat je mensen ziek worden en je wil de personele capaciteit op peil houden. Als er te veel zieke medewerkers zijn, lopen cliënten ondersteuning mis. Dat kan niet de bedoeling zijn. Dat is wikken en wegen.’

Onbeschermd

‘Anderhalve meter afstand houden is voor professionals in de maatschappelijke opvang een lastige opgave. Om daar een oplossing voor te vinden zoeken ze naar andere uitwegen. Ik hoor verhalen dat medewerkers een uur gaan rijden om beschermende kleding te vinden. Ik begrijp heel goed dat alle ogen op de ziekenhuizen en de huisartsen gericht zijn, maar onze mensen werken nu relatief onbeschermd. Er worden risico’s genomen en daar moet echt aandacht voor zijn.’