‘Wij zijn gewend dat je er een jaar over doet om een grote groep mensen zover te krijgen dat ze vrijwillig maaltijden gaan rondbrengen. Nu ontstaat het gewoon.’ Joop Hofman, voorzitter van Krachtproef en gelouterd opbouwwerker, schiet ervan in de lach. ‘Dat is voor opbouwwerkers wel confronterend, hoor. Waarom doen we dit werk nog?’

Enschede

Het is natuurlijk het ‘geluk’ van de crisis. Het maakt mensen solidair, in ieder geval tijdelijk. Hofman werkte ten tijde van de vuurwerkramp in Enschede. ‘Drie dagen erna gingen bewoners de straat op. Schuttingen verven, gedichten schrijven, elkaar helpen met hand- en spandiensten, heel Nederland stuurde knuffels. Ik heb toen geleerd hoe vitaal gemeenschappen zijn als het er op aan komt.’

Ondersteunen

Nu ziet Hofman hetzelfde, maar dan op landelijke schaal. ‘Je kunt nu al zeggen dat mensen meer solidair zijn dan we als samenleving een maand geleden dachten.’ De truc voor de opbouwwerker is die initiatieven waar nodig ‘licht’ te ondersteunen. ‘Ons werk begint met inventarisen: wie wil wat doen en waarom? Je moet nu alert zijn. Wat doet de kerk? Wat gebeurt er op Facebook? Wat gebeurt er bij de supermarkt. Maar ik hoorde in ons gesprek donderdagavond ook een opbouwwerker die gewoon ging aanbellen bij mensen die hij kende. Vragen wat er nodig is.’

Drager

Dat licht ondersteunen luistert nauw, volgens Hofman. ‘Je ziet nu dat een aantal werkers zich als een loket opstellen. Als een informatiepunt. Het risico is dat je dat initiatief, die gemeenschap rondom jouw professionaliteit gaat organiseren. Dat jij de drager wordt. Dat is niet de bedoeling. Ik zag het in Enschede ook. Na twee maanden hadden de instituties het weer overgenomen, waren inwoners weer klanten in plaats van partners.’

Verschuilen

‘Een andere valkuil is dat je je achter je telefoon gaat verschuilen.’ Hofman hoorde in de online-bijeenkomst met collega’s dat veel organisaties nu ‘op slot’ zijn of alleen via telefoon dan wel online bereikbaar. ‘Ik snap dat, maar als je de huidige voorschriften goed in acht neemt, kun je nog steeds de straat op, naar de mensen toe. En dat is nodig in de buurten waar wij werken.’

Analoog

Joop Hofman ziet dat het opbouwwerk moeit heeft een zinnige rol te vervullen bij de vele online-initiatieven. De vakkennis van zijn beroepsgroep kan zeker nuttig zijn, ‘maar opbouwwerk is nog steeds erg analoog. We zijn een redelijke digibete beroepsgroep, uitgezonderd jongere collega’s. Al met al laat het een belangrijk leervraag voor ons zien.’

Hou het vast

Twee jaar geleden was er in Enschede een bijeenkomst met de betrokkenen bij de vuurwerkramp. Een groep Engelse professionals wilde naar aanleiding van de flat-brand in Londen meer weten van de aanpak in Enschede. ‘De raadsdgriffier verzuchtte tegen mij hoe het toch kan zijn dat al die betrokkenheid er was, maar nu niet meer. Hoe bijzonder het was wat mensen toen gezamenlijk flikten, hoeveel ruimte er door instanties werd gegeven. Je ziet die energie nu weer. Mensen nemen verantwoordelijkheid voor hun eigen gemeenschap. Ik hoor verhalen van collega’s dat nu ook de yuppen zich in de wijk melden. Er ontstaan nieuwe relaties, nieuwe contacten, dat is hoe dan ook waardevol. Hopelijk kunnen we daar als de ergste storm geluwd is een vervolg aan geven.’