Door Alexandra Sweers – Aan het begin van de competitie in 2008 heerste er scepsis over het zoveelste project om dak- en thuislozen te laten re-integreren in de maatschappij. Bij hulpverleners, bij Mariëlle van Bussel zelf, maar ook bij de daklozen. ‘Ik schrijf al tien jaar over de zorgsector. Dan kom je veel projecten tegen die mislukken of uiteindelijk stranden. De daklozen die meededen aan deze voetbalcompetitie zijn al zo vaak dingen beloofd, dat ze behoorlijk sceptisch waren.’

Zijlijn
Het boek ‘Zwervende spitsen, van dakloze tot topvoetballer’ is het resultaat van ruim anderhalf jaar langs de zijlijn van elf daklozenteams. Van Bussel volgde niet alleen de competitie, maar ook een aantal individuele spelers in hun dagelijkse leven. Zo’n 150 daklozen probeerden met hun team de finale van het WK in Melbourne te halen. Tegelijkertijd volgden ze een verplicht re-integratietraject.

Uitschot
Eén van de succesverhalen is dat van de zwaar cocaïneverslaafde Tony. Van Bussel: ‘Tony speelde in het Rotterdamse team dat de competitie in 2008 won en naar het WK in Melbourne ging. In Australië vertelt hij mij hoe hij zich in Nederland uitschot voelt en in Melbourne als een VIP behandeld wordt. Hij voelde daar hoe het is om er wel bij te horen.’ Inmiddels is hij trainer van het team dat dit jaar won en nu naar Milaan gaat voor de finale. Tony heeft sinds kort een baantje bij het Leger des Heils en een woning.

Discipline
Heeft de Dutch Homeless Cup het gewenste effect gehad, is de prangende vraag. Gedeeltelijk, stelt Van Bussel. ‘Het voetbalaspect is zeker geslaagd. De sport heeft heel wat gedaan voor de jongens. Ik heb ze echt zien groeien. Acht maanden lang moesten ze tweemaal per week trainen. Ze leerden samenwerken, discipline, kregen meer vertrouwen in anderen en hun gevoel van eigenwaarde werd groter. Het zorgde er bij een aantal spelers voor dat ze de moed kregen om hun leven een andere wending te geven.’

Mislukt
‘Het re-integratiegedeelte in het eerste seizoen is daarentegen mislukt’, zegt Van Bussel stellig. Ze spreekt van een organisatie (Stichting Meer dan Voetbal) die niet door had wie die daklozen werkelijk zijn. ‘De re-integratie van deze mensen is heel ingewikkeld. Je helpt daklozen niet heel simpel aan een baan. De organisatie heeft deze complexe doelgroep niet voldoende bestudeerd. Daarin ben ik zeker teleurgesteld.’ Verschillende partijen, waaronder het reintegratiebureau, haakten volgens Van Bussel tijdens het project af. Pas aan het eind van het seizoen besefte de organisatie dat de gemeentes de trajecten niet wilden financieren.

Autistisch
Het tweede seizoen van de Dutch Homeless Cup was, met een nieuwe reintegratiepartner, iets anders georganiseerd. Van Bussel: ‘Er werden geen grote beloftes gedaan en er werd meer geïnvesteerd in de jongens. Ik denk dat ze nu veel beter op weg zijn.’ De journalist geeft toe zelf geen deskundige te zijn. ‘Er zijn zeker heel bevlogen hulpverleners, maar sommigen werken vanuit vooroordelen. Ze stoppen de jongens in hokjes: hij is autistisch, hij heeft een licht verstandelijke handicap, terwijl ik na anderhalf jaar contact met deze jongen zeker wist dat dat niet zo was. Daar schrok ik echt van.’

Buitenkant
Met het schrijven van dit boek wilde Van Bussel een beter beeld krijgen van deze dakloze jongens. ‘Mensen hebben heel snel – ook ongewild – vooroordelen over dak- en thuislozen. Maar wie zijn dit nou? Van deze heel grote groep zie je aan de buitenkant niet dat ze dakloos zijn. Veel mensen, ook hulpverleners, denken daardoor dat zij zich wel kunnen redden. Een van de jongens zei tegen mij: “Je moet eerst zwaar verslaafd zijn of psychische problemen hebben voordat je hulp kijgt. Ik zou er bijna een naald van in mijn arm zetten”’

Het boek ‘Zwervende spitsen, van dakloze tot topvoetballer’ ligt vanaf 4 september in de winkels en is verkrijgbaar bij Uitgeverij Nieuw Amsterdam

Meer weten? Lees dan ook de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Daarvoor kunt u zich hier aanmelden.